Kosningastefnuskrá Pírata fyrir Alþingiskosningar 2021

1. Nýja stjórnarskráin

Við viljum að Alþingi innleiði nýja stjórnarskrá sem grundvallast á tillögum stjórnlagaráðs á næsta kjörtímabili, líkt og þjóðin kvað á um þann 20. október 2012. Alþingi á að virða vilja þjóðarinnar og efna loforðið frá lýðveldisstofnun um að íslenska þjóðin fái nýja stjórnarskrá. Píratar munu einungis taka þátt í myndun ríkisstjórnar sem skuldbindur sig til þess að kjósa um nýju stjórnarskrána á næsta kjörtímabili.

Nánar
Klárum stjórnarskrána á kjörtímabilinu
Ríkt almenningssamráð og vönduð vinnubrögð

Klárum stjórnarskrána á kjörtímabilinu
Við viljum að Alþingi samþykki nýju stjórnarskrána á kjörtímabilinu og efni til þjóðaratkvæðagreiðslu til staðfestingar á henni í kjölfarið, samhliða þarnæstu alþingiskosningum. Tillögur stjórnlagaráðs verða lagðar til grundvallar allri þessari vinnu, sem og sú vinna sem lögð hefur verið í þær tillögur síðan og birtist m.a. í þeim frumvörpum sem þingmenn Pírata hafa lagt fram á Alþingi undanfarin ár. Sú nýja stjórnarskrá hefur hlotið stuðning þjóðarinnar, var skrifuð á mannamáli af fjölbreyttum hópi fólks í lýðræðislegu og gagnsæju ferli. Nýja stjórnarskráin tekur af ríkjandi vafa um valdmörk og ábyrgð valdhafa, festir nútímaleg mannréttindi í sessi, tryggir náttúruauðlindir í þjóðareign og eflir lýðræði, náttúruvernd og gagnsæja stjórnsýslu án þess að kollvarpa stjórnskipan landsins.

Ríkt almenningssamráð og vönduð vinnubrögð
Öll umræða um möguleg frávik frá tillögum stjórnlagaráðs skal fara fram í víðtæku og opnu samráði við almenning og eftir atvikum í samráði við fyrrum fulltrúa í stjórnlagaráði. Tillögur stjórnlagaráðs eiga að vera útgangspunkturinn og breytingar eiga að ná markmiðum eða anda þeirra. Alþingi ætti að taka nýju stjórnarskrána og einstök ákvæði hennar til umræðu á hverju þingi næsta kjörtímabils, til að varpa ljósi á einstök efnisleg ágreiningsatriði og veita öllum á þingi svigrúm til að tjá skoðanir sínar á málinu.

Stefnan byggir á:
Stefna um útfærslu á samþykkt nýrrar stjórnarskrár

2. Aðgerðaráætlun í efnahagsmálum

Píratar tala fyrir nýrri sýn á hagkerfið. Sýn sem vefur saman samfélag og náttúru þannig að hagkerfið taki tillit til fleiri þátta en þeirra sem eru með verðmiða. Því stefnum við að sjálfbæru velsældarhagkerfi, samfélagi þar sem öll geta blómstrað á eigin forsendum í sátt við umhverfi sitt. Við viljum hugsa til framtíðar og tryggja jöfn tækifæri í sjálfvirknivæddu samfélagi, þar sem skapandi lausnir ráða för í opnu, stafrænu og lýðræðislegu samfélagi. Baráttan gegn spillingu, fákeppni, einokun og peningaþvætti mun leika þar lykilhlutverk.

Fyrstu skrefin
Við viljum að stjórnvöld skilgreini samræmda lágmarksframfærslu svo það sé skýrt að enginn þurfi að líða skort. Við viljum hækka persónuafslátt strax og hefja undirbúning að því að hann verði útgreiðanlegur. Barnabætur eiga að fylgja barninu því fyrstu skrefin okkar eru þau mikilvægustu.

Við viljum byggja upp stigvaxandi skattkerfi þar sem lægstu skattar lækka og hæstu skattar hækka. Þannig eflum við starfsemi nýsköpunar og heilbrigða samkeppni en vinnum gegn fákeppni og einokun. Við viljum víðtæka endurskoðun á opinberum útgjöldum til að skapa rými til nýrra útgjalda án þess að hækka þurfi heildarskatta eða að ríkisútgjöld vaxi óstjórnlega. Þannig eykst svigrúm innan ríkissjóðs til að bregðast við áskorunum samtímans og forðast má að sitja uppi með staðnað kerfi þar sem allt er fast í óbreytanlegum útgjöldum og fátt nýtt hægt að gera.

Við viljum efla gæða- og eftirlitsstofnanirnar sem tryggja heilbrigði og sanngirni hagkerfisins. Skattrannsóknarstjóri verður tekinn úr skúffunni sem embættinu var troðið í á kjörtímabilinu og blásið til stórsóknar gegn peningaþvætti. Samkeppniseftirlitinu og Fiskistofu verður veitt fjármagn til að sinna eftirliti sínu og framtíð Neytendastofu tryggð. Umboðsmanni alþingis verður aftur gert kleift að hefja frumkvæðisrannsóknir.

Við viljum horfa til framtíðar með nýrri atvinnustefnu þar sem áhersla verður á menntun, grunnrannsóknir, hagnýtingu rannsókna, nýsköpun og aðgerðir gegn langtímaatvinnuleysi en fyrstu skrefin eru að tryggja nægt framboð á störfum við hæfi, valdefla einstaklinginn með tækifærum til nýsköpunar og draga úr skerðingum í almannatryggingakerfinu. Aukinn jöfnuður er lykilatriði í efnahagsaðgerðum um allan heim, nýfrjálshyggjan hefur runnið sitt skeið á enda. Efnahagsstefna verður að markast af jöfnuði, enda nýtist jöfnuður hagkerfinu öllu til heilbrigðs vaxtar. Vaxtar sem er sjálfbær en ekki öfgakenndur.

Á kjörtímabilinu
Við viljum hækka persónuafsláttinn í skrefum og greiða út til þeirra sem nýta hann ekki. Að sama skapi viljum við einfalda skatta- og almannatryggingakerfin til að fækka og draga úr skerðingum. Við viljum tryggja gagnsæi skattkerfisins og stuðla að skilvirkni með stafrænum lausnum sem hægt er að einfalda og bæta verulega.

Við viljum tryggja að ný atvinnustefna verði innleidd á kjörtímabilinu. Þess vegna leggjum við höfuðáherslu á nýsköpunarlandið Ísland þar sem tækifærin er að finna hjá fólki út um allt land. Það þarf öfluga, sjálfbæra og græna, innviðauppbyggingu í öllum sveitarfélögum landsins til þess að koma til móts við áskoranir framtíðarinnar. Við viljum ná markmiðum um fleiri tækifæri fyrir framtíðarkynslóðir og sjálfbærni landsins með nýsköpun í opinberri starfsemi, með samstarfi við atvinnulífið og með því að gera Ísland að þekkingarmiðstöð fyrir framtíðarsamfélagið.

Við viljum endurskoða lífeyriskerfið í heild sinni og koma af stað blöndun á gegnumstreymiskerfi og séreignarsparnaði á kjörtímabilinu, til þess að sjálfbærni lífeyrissjóðakerfisins verði tryggð. Samhliða þurfa atvinnustefna og breyttir atvinnuhættir að tryggja rétt á símenntun með sveigjanleg starfslok og styttri vinnutíma.

Við viljum endurhanna húsnæðiskerfið, enda húsnæðismál stærsta kjaramál flestra fjölskyldna og einstaklinga og því grunnstoð í allri mörkun efnahagsstefnu. Í þeirri vinnu þarf að nýta úrbætur sem lagður hefur verið grunnur að með sérstakri áherslu á óhagnaðardrifin leigufélög. Í stað þess að stoppa í götin á núverandi kerfi þarf að hugsa það heildstætt og með sveitarfélögum byggja upp nýtt kerfi frá grunni sem nýtist fólki.

Píratar leggja áherslu á velsældarhagkerfið sem krefst þess að áherslan á hagvöxt landsframleiðslu minnki og fleiri mælikvarðar verði teknir með í reikninginn.

Grænvæðing efnahagslífsins og uppbygging hringrásarsamfélags verður að vera grundvöllur efnahagsstefnu komandi ríkisstjórnar. Þessa stundina er Evrópusambandið í óðaönn við að innleiða viðbætur við reglur og tilskipanir, auk nýrra reikningsskilareglna fyrir atvinnulífið, sem miða að því að auka sjálfbærni. Þetta mun hafa áhrif á alla efnahagsstefnu í okkar heimshluta og Ísland verður að vera með frá byrjun, en ekki bregðast við eftir á með hálfkáki.

Til framtíðar
Til framtíðar viljum við umbreyta stuðningskerfum ríkisins í skilyrðislausa grunnframfærslu. Fyrsta skrefið verður að greiða út persónuafslátt til hvers einstaklings, og draga úr skilyrðingum og skerðingum frá barnabótum til lífeyris. Arðurinn af auðlindum og skattlagning hagnaðar, hálauna og ofurauðs er grunnforsenda þess kerfis. Samspil peningastefnu og opinberrar fjármálastefnu leikur þar mikilvægt hlutverk.

Við viljum innleiða kvikara skattkerfi. Að skattar verði gerðir upp sjálfkrafa og öll kerfi virki í rauntíma. Við viljum skattleggja meira af auði og arði en minna af launum og eðlilegri neyslu. Þá verður öll mengun skattlögð í rauntíma.

Hagkerfisbreytingar snerta fleiri svið þjóðlífsins. Því viljum við innleiða sveigjanlegri atvinnu-, mennta- og heilbrigðisstefnu. Atvinnustefna og breyttir atvinnuhættir, m.a. vegna tækniþróunar, krefjast áherslu á símenntun sem þarf að innleiða í samhengi við breytingu vinnutíma og atvinnutengda starfsþróun. Hröð tækniþróun og sjálfvirknivæðing kallar jafnframt á að fólki verði ætíð tryggður möguleiki á endurmenntun.

Allar efnahagsaðgerðir og öll atvinnumál þurfa að byggjast á sjálfbærni samfélagsins í heild. Loftslagsváin krefst mikilla opinberra fjárfestinga sem skapa munu tækifæri til nýsköpunar og atvinnuþróunar. Kostnaðurinn skilar sér margfalt til baka til langs tíma. Umbreytingarferlið sem hófst sem viðbragð við heimsfaraldri mun halda áfram og eflast til að bregðast við umhverfismálum.

Stefnan byggir á:
Aðgerðaráætlun í efnahagsmálum
Efnahagsstefna
Gerð hagkerfisins

3. Umhverfis- og loftslagsstefna

Loftslagsmálin eru án efa eitt af stærstu viðfangsefnum samtímans. Við Píratar erum tilbúin í þær aðgerðir sem þarf að ráðast í til að byggja upp græna og sjálfbæra framtíð. Á sama tíma vitum við að fram undan eru óumflýjanlegar umbreytingar á veröld okkar sem Íslendingar, eins og heimsbyggðin öll, þurfa að búa sig undir. Við sjáum fyrir okkur samfélag og lífríki sem blómstrar þrátt fyrir þau risavöxnu verkefni sem glíma þarf við.

Nánar
Skýr stefna í átt að kolefnishlutleysi
Græn umbreyting í allra hag
Stjórnsýsla og stjórnvöld
Græn umbreyting atvinnulífsins
Náttúruvernd
Hringrásarsamfélag
Valdeflum almenning
Aðgerðir á alþjóðasviðinu
Loftslagsaðlögun
Verndun hafsins

Skýr stefna í átt að kolefnishlutleysi
Loftslagsváin kallar á miklar kerfisbreytingar. Ísland hefur alla burði til þess að vera í forystu þeirra ríkja sem berjast af alvöru gegn þessum breytingum með réttlátum og framsæknum aðgerðum. Lausnin er sjálfbært samfélag. Áskorunin framundan er tækifæri til að gera betur, bæði í stjórnmálum nútímans og fyrir komandi kynslóðir. Setjum metnaðarfulla aðgerðaráætlun sem bregst við yfirstandandi neyðarástandi í loftslagsmálum og hrindum henni í framkvæmd.

Græn umbreyting í allra hag
Grænna samfélag er allra hagur og mikilvægt hagsmunamál komandi kynslóða. Meginábyrgð þess að draga úr mengun og losun gróðurhúsalofttegunda liggur hjá stjórnvöldum og fyrirtækjum en einstaklingar eiga að búa við aukið valfrelsi og fá skýrari og betri upplýsingar sem auðvelda þeim að velja umhverfisvæna kosti. Umhverfisvæni valkosturinn á að vera aðgengilegur öllum óháð efnahag. Við þurfum í sameiningu að búa okkur undir þær áskoranir sem fylgja loftslagsbreytingum, auka tækifæri með menntun starfsfólks í nýjum greinum og tryggja réttlát umskipti fyrir öll.

Stjórnsýsla og stjórnvöld
Vangeta núverandi valdhafa til að bregðast með fullnægjandi hætti við loftslagsvánni einkennist af vanmáttugri stjórnsýslu þar sem veigamiklar ákvarðanir um baráttuna gegn loftslagsbreytingum eru teknar af öðrum en þeim sem bera ábyrgð á henni. Endurskipuleggjum alla stjórnsýsluna og hefjum samstarf við aðila vinnumarkaðarins um réttlátar og áhrifaríkar aðgerðir. Setjum metnaðarfulla, tímasetta og fullfjármagnaða aðgerðaráætlun sem verður endurskoðuð reglulega og setjum velsældarmælikvarða í forgrunn við áætlanagerð.

Græn umbreyting atvinnulífsins
Á næstu árum verður að eiga sér stað bylting í grænni nýsköpun og framþróun. Með því að styrkja græna sprota og veita fjármunum til rannsókna í umhverfismálum tryggjum við ekki bara lífvænlega jörð fyrir komandi kynslóðir heldur er það skynsamlegasta fjárfestingin á komandi áratugum. Við þurfum líka að beita öflugum mótvægisaðgerðum sem ná til allra geira atvinnulífsins, búa til efnahagslega og skattalega hvata fyrir atvinnulíf að grænvæða, skapa hvata fyrir val á vörum sem menga minna og setja fjármálakerfinu nýjar leikreglur sem koma í veg fyrir stuðning við mengandi fyrirtæki og stóriðju. Mótum nýja langtímastefnu fyrir vistvæna og kolefnishlutlausa matvælaframleiðslu, auk þess að girða fyrir sjálfseftirlit mengandi fyrirtækja.

Náttúruvernd
Óspillt náttúra þarf sterkan málsvara við stjórnvölinn. Við viljum vernd miðhálendisins í lýðræðislegt ferli svo hægt sé að tryggja vernd hálendisins í þágu komandi kynslóða. Stöndum vörð um almannaréttinn og frjálsa för fólks um landið, svo lengi sem viðkvæm vistkerfi eru varin. Rammaáætlun verður áfram matstæki fyrir heildarhagsmuni við raforkuframleiðslu en verður að þróast í samræmi við aukna áherslu á náttúruvernd. Notum orkuna í auknum mæli í græna nýsköpun og innviði frekar en í þágu mengandi stóriðju. Setjum náttúruvernd undir landsskipulag og verndum náttúruna á vinsælum áfangastöðum fyrir átroðningi. Verndum og endurheimtum landvistkerfi, eflum skógrækt og landgræðslu á landbúnaðarlandi og á örfoka landi og endurskoðum lög um villt dýr til að tryggja vernd þeirra, þ.m.t. sjávarspendýr.

Hringrásarsamfélag
Að byggja upp hringrásarsamfélag er leiðin til að snúa frá ósjálfbæru hagkerfi sem er grundvallað á óendanlegum vexti. Við viljum setja skýra stefnu um hringrásarhagkerfi til að draga úr vistspori og sporna gegn ofneyslu og sóun. Látum mengandi starfsemi greiða sérstök gjöld og axla ábyrgð á myndun úrgangs. Innleiðum réttinn til viðgerða og stuðlum að vistvænu deilihagkerfi. Hefjum átak í fráveitumálum í samstarfi ríkis og sveitarfélaga og endurhugsum hið brotakennda kerfi úrgangsmála. Byggjum upp græna innviði um land allt fyrir vistvæna fararmáta og hefjum tilraunir með samgöngur framtíðarinnar.

Valdeflum almenning
Stjórnvöld verða að axla þá ábyrgð sem fylgir valdasetu á tímum loftslagsbreytinga. Almenningur á að hafa skýra möguleika til að hafa aðhald og eftirlit með stjórnvöldum. Tryggjum aukið samráð við almenning á öllum stigum stefnumótunar. Verndum hagsmuni komandi kynslóða með því að meta allar aðgerðir og útgjöld ríkisins út frá velsældarmælikvörðum og áhrifum þeirra á umhverfi og loftslag. Vinnum saman og finnum lausnirnar sameiginlega á þjóðfundi um sjálfbærni og loftslagsmál sem haldinn verði í upphafi hvers kjörtímabils.

Aðgerðir á alþjóðasviðinu
Víðtæk alþjóðleg samvinna er nauðsynleg ef nást á að halda hnattrænni hlýnun innan 1,5°C marka Parísarsamningsins. Margt bendir til þess að mörg þeirra ríkja sem eiga aðild að Parísarsamningnum muni ekki geta staðið við skuldbindingar sínar án þess að stórauka aðgerðir. Ísland á að nota rödd sína á alþjóðavettvangi til að beita sér í þágu umhverfis- og loftslagsmála til að sporna gegn óafturkræfum skaða á vistkerfum heimsins. Stuðlum að auknu alþjóðlegu samstarfi til að ná kolefnishlutleysi og leggjum áherslu á ákvæði um loftslagsmál í öllum milliríkjasamningum Íslands. Höfum framgöngu um gerð nýrra alþjóðlegra árangursmælikvarða sem ráðast að rótum frekar en einkennum loftslagsvandans. Styðjum þróunarríki í aðgerðum sínum og öxlum þá ábyrgð sem fylgir stöðu okkar sem eitt af auðugari ríkjum heims.

Loftslagsaðlögun
Undirbúum okkur fyrir þær óhjákvæmilegu breytingar sem fylgja loftslagsbreytingum. Stjórnvöld verða að gera áætlun til að tryggja áframhaldandi tilveru Íslands og velferð og öryggi landsbúa, dýra og gróðurs á meðan afleiðingar loftslagshlýnunar ganga yfir. Slíkar áætlanir þurfa að taka mið af öllum sviðsmyndum, þannig að hlýnun geti orðið talsvert umfram markmið Parísarsáttmálans og innihalda áhættumat sem byggir á heildstæðu, ítarlegu mati færustu sérfræðinga á hlutaðeigandi þáttum eins og fæðuöryggi, birgðaflutninga, hækkun matvælaverðs, skorts á innfluttum nauðsynjavörum fyrir almenning og vörum til að viðhalda innviðum samfélagsins.

Slíkt viðbragð felur í sér að auka fæðuöryggi á Íslandi og hvetja til fjölbreyttrar og sjálfbærrar matvælaframleiðslu, að efla vísindalegar grunnrannsóknir og þróun á sjálfbærri innlendri framleiðslu, að efla rannsóknir er varða endurvinnslu, hringrásarhagkerfið og líftækni. Kanna verður hvernig hægt er að bregðast við breyttum sviðsmyndum á vöruflutningum til að tryggja velferð og öryggi landsbúa.

Verndun hafsins
Verndum lífríki sjávar gegn ofveiði, ágangi og mengun. Nýtum bestu fáanlegu tækni og uppfyllum ákvæði alþjóðasamninga í öllum málum er varða hafið umhverfis Ísland og auðlindir þess. Eflum hagræna hvata til að minnka losun þrávirkra lífrænna efna og óniðurbrjótanlegra agna frá íbúabyggð og starfsemi í landi, svo sem plastagna. Skyldum umhverfismat fyrir starfsemi sem ógnar vernd hafsins og drögum úr umhverfismengun frá skipum í íslenskri landhelgi.

Tengjum skip sem leggjast við höfn á Íslandi við íslenskt rafmagn svo þau brenni ekki svartolíu. Stefnum að aukningu friðlýstra svæða og þjóðgarða á hafi til verndar hrygningarsvæðum og viðhalds líffræðilegrar fjölbreytni. Verndum hafsbotninn gegn mannvirkjum og veiðarfærum sem geta valdið þar óafturkræfum spjöllum. Bönnum olíuleit og nýja olíuvinnslu í íslenskri landhelgi.

Stefnan byggir á:
Umhverfis- og loftslagsstefna

4. Heilbrigðismál

Við Píratar setjum forvarnir, fyrirbyggjandi aðgerðir, velferð sjúklinga og réttindi notenda heilbrigðisþjónustu í forgang. Við viljum að sjúklingurinn njóti vafans, ekki kerfi eða kostnaður. Langtíma heilbrigðisáætlun á að stuðla að mannúðlegu viðmóti og nærgætni í heilbrigðiskerfinu, lausu við fordóma. Við viljum stefna að gjaldfrjálsri heilbrigðisþjónustu og tryggja aðgengi okkar allra að fjölbreyttri hágæða þjónustu þar sem réttindi notenda eru sett í forgang.

Nánar
Rekstrarform
Góð og örugg þjónusta um allt land
Sjúklingar beri ekki þyngstu byrðina
Stöndum vörð um réttindi sjúklinga

Rekstrarform
Við ætlum að standa vörð um opinbera heilbrigðisþjónustu og koma í veg fyrir einkavæðingu sem setur ofurgróða einkaaðila ofar heilsu landsmanna og veldur óskilvirkni í kerfinu. Einkarekstur í fjölbreyttum rekstrarformum á rétt á sér en þó með þeim skilyrðum að aðgengi allra sé tryggt og að efnahagur ákvarði ekki umfang og gæði þeirrar þjónustu sem hver einstaklingur á rétt á. Við viljum vinna að auknu gagnsæi og draga úr miðstýringu heilbrigðiskerfisins. Heilbrigðisáætlun skal ná til stoðaðila við heilbrigðisþjónustu, svo sem sjúkraflutninga, slökkviliðs, björgunarsveita, neyðarlínu, sjúkraflugs og þyrluþjónustu.

Góð og örugg þjónusta um allt land
Undirfjármagnað heilbrigðiskerfi bitnar á landsmönnum öllum, sérstaklega á landsbyggðinni. Við viljum bæta þjónustu og snúa við þeirri þróun sem hefur einkennst af fjársvelti og uppsöfnun viðhaldskostnaðar. Allir íbúar landsins eiga að hafa aðgengi að góðri alhliða heilbrigðisþjónustu sem stuðlar að andlegu og líkamlegu heilbrigði. Byggjum upp fjarheilbrigðisþjónustu sem raunhæfan kost og hvetjum til stöðugrar símenntunar og endurmenntunar allra sem starfa við heilbrigðisþjónustu.

Sjúklingar beri ekki þyngstu byrðina
Við viljum að opinber heilbrigðisþjónusta verði gjaldfrjáls. Aukum kostnaðarþátttöku ríkisins í meðferðarúrræðum og drögum úr lyfjakostnaði notenda, sérstaklega þegar kemur að langvarandi og dýrum lyfjameðferðum. Tryggjum niðurgreiðslu á sálfræðiþjónustu, tannlækningum, augnlækningum, sjúkraþjálfun, sérfræðilækningum og annarri heilbrigðisþjónustu óháð samningum við veitendur þjónustu.

Stöndum vörð um réttindi sjúklinga og aðstandenda
Við viljum stofna embætti umboðsmanns sjúklinga sem verður eftirlitsaðili og upplýsingamiðlari fyrir sjúklinga og aðstandendur, ásamt því að aðstoða og leiðbeina varðandi réttindi notenda og veita kerfinu aðhald fyrir hönd sjúklinga, aðstandenda og notenda heilbrigðisþjónustu. Stöndum vörð um réttindi sjúklinga með því að tryggja auðveldan aðgang notenda heilbrigðisþjónustu að eigin sjúkraskrá og upplýsingum um hvernig hún er notuð, ásamt því að tryggja vernd persónuupplýsinga þeirra. Gefum notendum aðgang að ákvarðanatöku og upplýsingum varðandi eigin meðferðarúrræði og leyfum þeim að vera þátttakendur í eigin heilbrigðisþjónustu.

Stefnan byggir á:
Almenn heilbrigðisstefna

5. Geðheilbrigðismál

Við Píratar lítum á geðheilbrigði sem eina af grunnstoðum samfélagsins, málefni sem varðar ekki einungis heilsu og velferð einstaklingsins heldur er geðheilbrigði ákveðinn mælikvarði á heilbrigði samfélagsins sem við búum í. Geðheilbrigði snertir í raun öll svið samfélagsins, allt frá því hvernig búið er að velferð barna á heimilum og í skólakerfinu yfir í hvernig hugað er að jafnvægi milli vinnu og fjölskyldulífs hjá fullorðnum. Hugum sérstaklega að geðheilbrigðismálum vegna Covid.

Nánar
Fullfjármögnum og forgangsröðum
Valdefling, samþykki og samvinna
Niðurgreiðum sálfræðiþjónustu
Sálfræðiþjónusta fyrir nemendur
Stoppum í aðgengisgötin
Sérhæfð bráðaþjónusta
Búsetuúrræði við hæfi
Stuðningur og fræðsla fyrir aðstandendur

Fullfjármögnum og forgangsröðum
Geðheilbrigðiskerfið er ekki fullfjármagnað og að það verður að gefa í. Þetta á ekki síður við í kjölfar heimsfaraldurs. Við viljum líka tryggja að fjármagnið nýtist vel með því að sjá til þess að í geðheilbrigðisþjónustu sé lögð áhersla á forvarnir, fyrirbyggjandi aðgerðir og snemmtæka íhlutun. Horfa þarf heildrænt á stefnu og aðgerðir stjórnvalda með tilliti til áhrifa á geðheilsu almennings.

Valdefling, samþykki og samvinna
Við viljum draga úr þvingunum og sviptingum vegna geðrænna vandkvæða. Koma þarf upp meðferðarúrræðum sem byggjast á valdeflingu, samþykki og samvinnu. Tryggja þarf möguleika notenda til að leita réttar síns vegna ákvarðana um þvinganir og sviptingar. Notendur og fyrrum notendur skulu hafðir með í ráðum í stefnumótun á sviði geðheilbrigðisþjónustu og við útfærslu þjónustunnar.

Niðurgreiðum sálfræðiþjónustu
Við viljum niðurgreiða sálfræðiþjónustu og viðurkenndar samtalsmeðferðir. Tryggjum réttindi og fjárhagslegan stuðning einstaklinga til að fá bestu gagnreyndu þjónustu sem stendur til boða.

Sálfræðiþjónusta og fræðsla fyrir nemendur
Tryggjum aðgengi nemenda á öllum skólastigum að sálfræðiþjónustu. Útfæra ætti í aðalnámskrám hæfniviðmið um þekkingu á geðheilbrigði og einkennum algengra geðkvilla.

Stoppum í aðgengisgötin
Við viljum tryggja aðgengi allra að geðheilbrigðisþjónustu óháð búsetu. Hugum sérstaklega að hópum sem falla á milli kerfa eða vantar sérhæfða þjónustu, svo sem fólk með tvígreiningu, einhverfa og fólk sem glímir við átröskun.

*Sérhæfð bráðaþjónusta *
Bráðaþjónusta við fólk sem á við geðrænar áskoranir að stríða er það sérhæft úrlausnarefni að eðlilegt er að hún sé aðskilin annarri bráðaþjónustu og aðgengileg allan sólarhringinn allt árið um kring. Heilbrigðismenntaðir viðbragðsaðilar bregðist við neyðarútköllum þar sem ætla má að geðræn veikindi séu til staðar.

Búsetuúrræði við hæfi
Tryggjum öllum sem eru með geðfötlunargreiningu búsetu við hæfi og notendastýrðri eftirfylgni eftir að formlegri meðferð lýkur.

Stuðningur og fræðsla fyrir aðstandendur
Tryggjum aðstandendum, sér í lagi börnum foreldra með geðrænan vanda, viðeigandi þjónustu og fræðslu.

Stefnan byggir á:
Geðheilbrigðisstefna

6. Sjávarútvegur

Sjávarauðlindin er sameiginleg og ævarandi eign íslensku þjóðarinnar. Enginn getur fengið fiskveiðiheimildir, eða réttindi tengd þeim, til eignar eða varanlegra afnota og aldrei má selja þær eða veðsetja. Þjóðin skal njóta auðlindarentu af sjávarútvegsauðlindinni. Tryggja þarf jafnræði í aðgengi að tímabundnum fiskveiðiheimildum, nauðsynlega nýliðun í greininni í gegnum uppboð veiðiheimilda og frjálsar handfæraveiðar.

Við Píratar viljum sjálfbæran sjávarútveg, öflugar rannsóknir og eftirlit. Mikilvægt er að skýr lína sé dregin í stjórnkerfinu á milli rannsókna á náttúruauðlindum, ákvarðana um nýtingu og eftirlits. Fiskveiðistjórnun má ekki verða fórnarlamb úreltrar stjórnsýslu eða pólitískrar baráttu um verkefni einstakra ráðuneyta. Við viljum fjölbreytt útgerðarform og sjávarútvegsfyrirtæki í stað samþjöppunar og einsleitni. Sjávarútvegur er grundvöllur byggðar um land allt og því verðum við standa vörð um lífríki hafsins. Nýting auðlindarinnar skal grundvallast á vísindalegum rannsóknum.

Nánar:
Eignarhald
Tímabundin nýtingarleyfi & auðlindarentan til þjóðarinnar
Allur afli á markað
Frjálsar handfæraveiðar
Sjálfbærni, gagnsæi og eftirlit
Réttindi sjómanna

Eignarhald
Við viljum aðkveðið sé á um með skýrum hætti í stjórnarskrá að íslenska þjóðin sé réttmætur eigandi sjávarauðlindarinnar og enginn geti hagnýtt sér hana án þess að þjóðin njóti sanngjarnrar auðlindarentu. Ákvæði frumvarps stjórnlagaráðs til stjórnskipunarlaga verði því efnislega tekið upp í stjórnarskrá en upphaf þess er svohljóðandi: „Auðlindir í náttúru Íslands, sem ekki eru í einkaeigu, eru sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar. Enginn getur fengið auðlindirnar, eða réttindi tengd þeim, til eignar eða varanlegra afnota og aldrei má selja þær eða veðsetja."

Tímabundin nýtingarleyfi & auðlindarentan til þjóðarinnar
Við viljum að íslenska ríkið bjóði upp aflaheimildir til leigu á opnum markaði fyrir hönd eiganda auðlindarinnar, íslensku þjóðarinnar. Aflaheimildir skulu vera tímabundnar og leigugjald þeirra renna að fullu til réttmæts eiganda auðlindarinnar í samræmi við. 34. gr. í tillögum stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá.

Allur afli á markað
Allur afli skal upphaflega fara í gegnum innlendan fiskmarkað. Útgerðir með eigin vinnslu og/eða sölufyrirtæki hérlendis eða erlendis, útgerðum með vinnslu um borð o.fl. verði gert skylt að tryggja fyrstu viðkomu afla á innlendum markaði til að fá fram eðlilegt markaðsverð á öllu sjávarfangi. Þetta bætir hag sjómanna og gerir sjálfstæðum fiskframleiðendum kleift að útvega hráefni. Þetta tryggir gagnsæi í viðskiptum með sjávarútvegsafurðir og aðgengi allra fyrirtækja sem vilja vinna og þróa fiskafurðir. Þetta leiðir til meiri nýsköpunar í matvælaframleiðslu og eflir lítil og meðalstór fyrirtæki um land allt.

Frjálsar handfæraveiðar
Við ætlum að gera handfæraveiðar frjálsar öllum þeim sem þær vilja stunda til atvinnu. Ein kennitala verði afmörkuð við einn handfærabát, tekið verði tillit til tengdra aðila og gripið til fleiri aðgerða til að girða fyrir misnotkun á frjálsum handfæraveiðum, þannig að einn aðili eða tengdir aðilar geti ekki gert út fjölda handfærabáta. Þetta verði gert í áföngum. Handfæraveiðar eru umhverfisvænar og fara vel með hafsbotninn. Veiðigeta takmarkast af tíðarfari og smæð báta. Við viljum stefna að rafvæðingu smábátaflotans við Íslandsstrendur.

Sjálfbærni, gagnsæi og eftirlit
Við viljum tryggja sjálfbærar veiðar með vísindalegri ráðgjöf. Það þarf að koma í veg fyrir pólitísk afskipti af rannsóknum, veiðiráðgjöf og eftirliti. Þá þarf einnig að koma í veg fyrir að hafrannsóknir, vísindaleg veiðiráðgjöf, framkvæmd og eftirlit með sjávarútvegi séu á sömu hendi innan atvinnuvegaráðuneytisins.
Tryggja þarf gagnsæi í störfum Hafrannsóknastofnunar, nægt fjármagn til hafrannsókna og efla rannsóknir á sviði veiðiaðferða og veiðarfæra. Við viljum tryggja sjálfstæði og faglega starfsemi eftirlitsaðila eins og Fiskistofu og Landhelgisgæslunnar. Við ætlum að efla eftirlitshlutverk Samkeppniseftirlitsins í sjávarútvegi og stórefla Landhelgisgæsluna að mannafla og búnaði til eftirlits og þjónustu við sjávarútveginn. Öll tölfræði og gögn er varða sjávarútveginn skulu vera opinber.

Réttindi sjómanna
Við ætlum að leggja niður verðlagsstofu skiptaverðs og fella úr gildi lagabókstaf henni tengdri. Píratar telja affarasælla að raunvirði afurða upp úr sjó myndist á frjálsum fiskmörkuðum hérlendis, en að ríkistofnanir gefi afslátt af afurðum með ógagnsæjum aðferðum. Núverandi fyrirkomulag bitnar ekki síst á sjómönnum.
Gert verði refsivert að láta sjómenn taka þátt í kaupum og/eða leigu á aflaheimildum.

Stefnan byggir á:
Sjávarútvegsstefna

7. Byggðir og valdefling nærsamfélaga

Allar stefnur Pírata eru byggðastefna. Markmið Pírata eru að sveitarfélög séu sjálfbær, íbúar þeirra njóti grunnþjónustu sem þeir eiga rétt á og að skapa aðstæður sem tryggja aukna nýsköpun og framleiðslu í heimahögum. Við viljum draga úr miðstýringu valds og færa ákvarðanatöku í málefnum byggða og sveitarfélaga í auknum mæli til nærsamfélagsins og tryggja að stærra hlutfall skatttekna svæðisbundinnar starfsemi renni beint til sveitarfélaganna. Aukið íbúalýðræði í nærsamfélagi er grundvöllur fyrir sterku og valdeflandi samfélagi.

Nánar
Fólk á að ráða sér sjálft
Skattekjur til nærsamfélaga
Sterka innviði út um allt land
Aðgengi að þjónustu
Valdið til fólksins

Fólk á að ráða sér sjálft
Við Píratar teljum að draga þurfi úr miðstýringu valds á öllum sviðum og efla þurfi beint lýðræði í þeim formum sem bjóðast. Við viljum leyfa fólki að taka þátt í ákvörðunum sem varða það beint. Þetta á ekki síst við í nærsamfélaginu, þar sem fólk á heima.

Skatttekjur til nærsamfélaga
Hluti af eflingu nærsamfélagsins felst í að skattar á borð við gistináttagjald, fjármagnstekjurskattur og virðisaukaskattur renni til sveitarfélaganna. Skatttekjur sem myndast vegna seldrar vöru og þjónustu eiga að koma til að efla samfélagið sem skapaði þær.

Sterka innviði út um allt land
Tryggjum trausta innviði sem styðja við framþróun um allt land. Þar á meðal frjálst internet um ljósleiðara, þriggja fasa rafmagn og öruggar samgöngur.

Aðgengi að þjónustu
Útvegum öllum aðgengi að félagslegum stuðningi, heilbrigðisþjónustu (þ.m.t. geðheilbrigðisþjónustu), íbúðarhúsnæði og menntun við hæfi. Búseta á ekki að koma í veg fyrir að fólk hafi aðgengi að nauðsynlegri þjónustu.

Valdið til fólksins
Til að tryggja að sveitarfélög iðki vönduð vinnubrögð þarf að færa meira vald til fólksins og gefa því verkfæri til aðhalds og eftirfylgni. Aukum gagnsæi í stjórnsýslukerfi sveitarfélaganna öllum til gagns. Breytum sveitarstjórnarlögum þannig að lægra hlutfall íbúa þurfi til að kalla borgarafund, og til að óska eftir íbúakosningu um einstök málefni. Þá þarf að auka aðgengi íbúa að upplýsingum og almennt lækka þröskuldinn fyrir lýðræðislegri þátttöku íbúa.

Stefnan byggir á:
Stefna um stjórnsýslu á sveitarstjórnarstigi
Grunnstefna Pírata

8. Fiskeldi

Fiskeldi er áhættusöm atvinnugrein sem getur haft neikvæð áhrif á vistkerfi, og þá sérstaklega í sjókvíaeldi. Gæta þarf sérstaklega að áhrifum fiskeldis á umhverfið. Við viljum að ítrustu varúðar sé gætt, að eftirlit sé stóraukið og að strangar kröfur verði um aðbúnað fiska og að náttúran fái að njóta vafans. Fiskeldi er tímabundin lausn í matvælaframleiðslu þangað til kjötrækt verður samkeppnishæf. Við teljum ekki góðar forsendur fyrir því að auka fiskeldi í sjó og viljum að það sjókvíaeldi sem fyrir er fari fram í lokuðum kvíum.

Nánar
Forsendur fyrir fiskeldi
Fiskeldi á landi
Fiskeldi í sjó
Upprunamerkingar eldisfisks
Framtíð matvælaframleiðslu á sjávarfangi

Forsendur fyrir fiskeldi
Við Píratar viljum að allt fiskeldi fylgi ströngum reglum um mengunarvarnir, heilbrigði dýra, sjúkdómavarnir og náttúruvernd. Leiki vafi á því hjá óháðum sérfræðingum hvort gætt sé fyllstu varúðar og reglum ber að grípa til aðgerða án tafa til að koma í veg fyrir umhverfistjón, útbreiðslu sjúkdóma eða önnur mögulega neikvæð áhrif fiskeldis. Við viljum hvetja til umhverfisvænni leiða við daglegan rekstur á fiskeldi. Reglur um stærð kvía og fjölda fiska skulu ráðast af velferð eldisfiska. Eftirlit með fiskeldi þarf að vera virkt og óháð fiskeldisfyrirtækjum. Ef fyrirtæki eru brotleg þarf að beita þau viðeigandi viðurlögum. Ítrekuðum og alvarlegum brotum ber að refsa með sviptingu starfsleyfis.

Við viljum lögbinda leyfisþak í fiskeldi, rétt eins og gert er með fiskveiðiheimildir, þannig að enginn einstaklingur eða tengdir aðilar ráði yfir of stórum hluta fiskeldis á Íslandi. Samþjöppun og einsleitni eru hvorki æskileg né þjóðinni til hagsbóta.

Við ætlum að tryggja gagnsæi og jafnræði við úthlutun tímabundinna heimilda í fiskeldi, ásamt því að innheimta fullt auðlindagjald. Samningar sveitarfélaga við fyrirtæki í fiskeldi skulu vera samfélaginu öllu til góða og byggja á sanngirni og fyrirsjáanleika fyrir alla aðila. Við ætlum einnig að sjá til þess að skilyrði leyfisveitinga séu fyrirsjáanleg og leyfisveitingar fari fram í gagnsæju og skilvirku ferli. Stjórnsýsla fiskeldismála þarf að vera leiðandi í faglegum og framsýnum vinnubrögðum. Við Píratar munum aldrei sætta okkur við að hagnaði af auðlindum Íslands sé komið úr landi í krafti þunnrar eiginfjármögnunar.

Fiskeldi á landi
Nýjustu rannsóknir sýna að fiskeldi á landi hefur lítil sem engin áhrif á lífríki í næsta nágrenni, svo lengi sem fráveitu- og skólpmál séu í lagi. Til þess að koma í veg fyrir mengun og áhrif á villta náttúru viljum við því frekar styðja við fiskeldi á landi svo lengi sem fæði fiskanna sé heilnæmt og umhverfisvænt. Markmið okkar er að hagkvæmara verði að stunda fiskeldi á landi en í sjó. Við munum tryggja að löggjöf um fiskeldi á landi verði einföld og skilvirk.

Fiskeldi í sjó
Fiskeldi í sjókvíum er hagkvæmt en einungis vegna þess að ekki er verið að greiða fyrir möguleg neikvæð umhverfisáhrif. Í samræmi við varúðarregluna viljum við því frekar beina fiskeldi upp á land.

Ljóst er þó að afkoma fjölmargra Íslendinga byggir á því sjókvíeldi sem nú þegar hefur byggst upp við landið. Við hyggjumst ekki kollvarpa fyrir þeim rekstri sem nú þegar er kominn á laggirnar, en gerum kröfu um að fiskeldið fari fram í lokuðum kvíum. Við munum einbeita okkur að því að gera fiskeldi á landi hagkvæmara en fiskeldi í sjó.

Til að tryggja að ekki verði óafturkræfur skaði á lífríki sjávar og lands skal veita heimildir til fiskeldis í sjó þrepaskipt eftir burðarþolsmati Hafrannsóknarstofnunar. Þannig væri aðeins hægt að veita rekstrarleyfi fyrir 25% af burðarþoli í fyrstu og ekki væri hægt að auka við það fyrr en eftir ítarlegar rannsóknir á áhrifum fiskeldisins á lífríki.

Upprunamerkingar eldisfisks
Við viljum standa vörð um hagsmuni neytenda þegar kemur að upplýsingagjöf og gagnsæi. Við gerum þá kröfu við merkingar matvæla að það komi fram hvort fiskurinn sé úr eldi eða villtur, af landi eða úr sjó.

Framtíð matvælaframleiðslu á sjávarfangi
Við Píratar teljum að fiskeldi, hvort sem er í sjó eða á landi, muni víkja á næstu árum og áratugum fyrir betri og umhverfisvænni valkostum. Við hvetjum til rannsókna og þróunar á matvælum án aðkomu dýra og teljum Íslandi vel til þess fallið að vera þar í fararbroddi á heimsvísu.

Smáþörungar eru ein af örfáum vannýttu auðlindum jarðar. Þar er tækifæri til sjálfbærrar og hagkvæmrar lausnar á fæðuvanda heimsins og mikil tækifæri til nýsköpunar. Að sama skapi er kjötrækt að vaxa ásmegin og mun ná stærðarhagkvæmni á við landbúnað og fiskeldi. Frekari rannsóknir þar munu verða til þess að fiskeldi og fiskveiðar verða óþarfi. Báðar þessar aðferðir til matvælaframleiðslu fara fram í lokuðum ræktunarbúnaði og hafa þannig ekki áhrif á náttúru og dýraríki.

Stefnan byggir á:
Stefna um fiskeldi

9. Orkumál

Við Píratar teljum að auðlindir Íslands og arður þeirra eigi að vera samfélaginu öllu til hagsbóta. Nýting orkuauðlinda á að vera sjálfbær, í samræmi við lög og alþjóðasáttmála og til þess fallnar að ná markmiðum Íslands um kolefnishlutleysi sem fyrst. Við eigum öll að hafa aðgang að ódýrri, vistvænni orku óháð efnahag. Stefna ætti að kolefnishlutlausum samgöngum eins fljótt og fýsilegt er og draga stórkostlega úr þörf okkar fyrir innflutning á orku.

Nánar
Orkustefna
Raforku þörf og afhending
Þjóðin fái auðlindarentu
Vistvæn orka um allt land
Nýsköpun
Sjálfbærni til framtíðar
Raforkuþörf
Hverfum frá stóriðjustefnunni

Orkustefna
Við viljum setja Íslandi metnaðarfulla orkustefnu sem grundvallast á virðingu við hringrás náttúrunnar og tekur mið af þeirri öru þróun sem er að eiga sér stað á alþjóðlegum vettvangi. Auka þarf orkunýtni á Íslandi, minnka sóun og styðja duglega við nýsköpun, framþróun og þekkingaröflun í orkugeiranum á Íslandi.

Þjóðin fái auðlindarentu
Innheimtum sanngjarna auðlindarentu af nýtingu orkuauðlinda t.d. með útgáfu orkunýtingarleyfa, með orkuflutningsgjöldum, með tekjuskatti vegna orkusölu eða með öðrum hætti. Gagnsæi og jafnræði þarf að ríkja við verðmyndun, gögn skulu gerð aðgengileg og opinber. Rammaáætlun verður áfram matstæki fyrir heildarhagsmuni við raforkuframleiðslu en verður að þróast í samræmi við aukna áherslu á náttúruvernd.

Vistvæn orka um allt land
Nýtum orkuauðlindir okkar til að efla sjálfbæra framleiðslu, t.d. með styrkjum til ylræktar. Ljúkum við hringtengingu Landsnets þannig að allt landsfólk hafi sömu tækifæri til hagnýtingar vistvænnar orku. Tryggjum gæði orkunnar með því að auka aðgengi að þriggja fasa rafmagni um allt land.

Sjálfbærni til framtíðar
Við Píratar viljum stuðla að sjálfbærni í orkunotkun, sjálfbærri nýtingu orkuauðlinda og að samgöngur verði vistvænar. Við þurfum að efla fjárhagslega hvata fyrir einstaklinga og smáfyrirtæki til framleiðslu á endurnýjanlegri og vistvænni orku til eigin nota og styðja við framþróun og rannsóknir á sviði endurnýjanlegra og vistvænna orkugjafa ásamt tækni til bættrar orkunýtingar. Styðjum við nýsköpun í öllum sjálfbærum orkugjöfum, hvort sem um ræðir rafmagn, vetni, metan eða aðra nýja tækni.

Raforkuþörf
Nýting orku á Íslandi á að vera sé sjálfbær og að öll framleiðsla miði að sjálfbærri nýtingu orkuauðlinda. Á Íslandi er næg raforka framleidd fyrir neyslu okkar. Við ættum því að leggja áherslu á að byggja upp dreifikerfi raforku þannig að sú orka komist til allra íbúa.

Hverfum frá stóriðjustefnunni
Gerum raunhæfa áætlun um orkuþörf til framtíðar og hverfum frá ósjálfbærri stóriðjustefnu. Búið er að virkja nóg í þágu mengandi stóriðju á Íslandi. Forgangsröðum smærri notendum og nýtum orkuna til uppbyggingar grænnar nýsköpunar.

Stefnan byggir á:
Orkumálastefna
Nýsköpunarstefna
Umhverfis- og loftslagsstefna

10. Ungt fólk og framtíðin

Við Píratar ætlum að leggja meiri áherslu á málefni ungs fólks. Við viljum efla lýðræðisvitund ungs fólks og virða rétt barna og ungmenna til að koma að ákvörðunum um eigin hagsmuni og kynslóða framtíðarinnar. Bætum kjör yngra fólks sem hefur setið eftir á undanförnum áratugum.

Nánar
Lækkum kosningaaldur
Hlustum á og valdeflum yngri kynslóðir
Bregðumst við ákalli um samfélagslegar umbætur
Bætt kjör fyrir yngra fólk
Barnasáttmálinn verði virtur
Persónuafsláttur
Tækifæri fyrir ungt fólk um allt land
Spornum við atvinnuleysi ungs fólks
Geðheilbrigði ungs fólks
Viðráðanlegt húsnæði
Ungir foreldrar

Lækkum kosningaaldur
Við viljum lækka kosningaaldur og færa öllum þeim sem verða 16 ára á árinu kosningarétt í öllum kosningum. Ef fólk borgar skatta á það að geta sagt skoðun sína á því hvernig þeim er varið. Samhliða því þarf að efla menntakerfið, t.d. veita kennslu um lýðræði og kosningar.

Hlustum á og valdeflum yngri kynslóðir
Setjum á fót virkan samráðsvettvang fyrir ungmennaráð þar sem ungu fólki gefst færi á að nýta skýrar boðleiðir til að koma skoðunum sínum á framfæri við valdhafa. Höldum fleiri þingfundi ungmenna, þar sem ráðamenn þjóðarinnar fara í hlutverk áheyrenda og tryggjum að eftir þá taki við ferli sem vinni úr niðurstöðum fundanna. Samráð og samtal verður líka að leiða til alvöru viðbragða frá valdhöfum og stjórnvöld skulda reikningsskil á því hvernig þau vinna úr hugmyndum samráðsins.

Bregðumst við ákalli um samfélagslegar umbætur
Á undanförnum árum hefur ungt fólk sýnt fádæma frumkvæði með mikilli þátttöku í samfélagsumræðunni, sem endurspeglast m.a. í loftslagsverkföllum, baráttunni fyrir nýrri stjórnarskrá, kröfum um umbætur í menntakerfinu og framfærslu á meðan námi stendur. Við eigum að taka kröfur þeirra alvarlega og fagna frumkvæðinu með samstarfi og aðgerðum.

Bætt kjör fyrir yngra fólk
Hærri útgreiðanlegur persónuafsláttur, námsstyrkir og aukin áhersla á nýsköpun gagnast yngra fólki sérstaklega vel. Það þýðir lægri skuldir að loknu námi og fleiri tækifæri í kjölfarið. Við viljum að ungt fólk geti tekið fyrstu skrefin án skuldbindinga.

Barnasáttmálinn verði virtur
Höfum barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna að leiðarljósi í öllu starfi sem varðar börn. Rétt væri að grunnskólar innleiði barnasáttamála Sameinuðu þjóðanna í starfi sínu.

Persónuafsláttur
Við viljum greiða út persónuafsláttinn til þeirra sem nýta hann ekki. Þannig bætum við kjör ungs fólks og þeirra sem minnstar tekjur hafa.

Tækifæri fyrir ungt fólk um allt land
Við þekkjum mikilvægi þess að ungt fólk alls staðar á landinu búi við tækifæri. Við viljum vinna að því að auka aðgengi að menntun í nærsamfélaginu og leggja áherslu á nýsköpunarlandið Ísland þar sem tækifærin er að finna hjá fólki út um allt land.

Spornum við atvinnuleysi ungs fólks
Sköpum fleiri og fjölbreyttari tækifæri á vinnumarkaði fyrir ungt fólk; jafnt hjá hinu opinbera, í einkageiranum og við frumkvöðlastarf. Tryggjum nemendum jafnframt atvinnuleysisbætur þegar framboð á sumarvinnu fyrir námsfólk algjörlega þrýtur. Stúdentar greiða í atvinnuleysistryggingasjóð og því eðlilegt að þeir geti sótt í hann þegar á reynir. Enginn á að missa réttindi við það eitt að mennta sig.

Geðheilbrigði ungs fólks
Kannanir sýna að geðheilsu ungs fólks hefur hrakað á undanförnum árum. Við því þarf að bregðast strax, enda mun sinnuleysi kosta okkur meira til framtíðar. Fræðsla um líðan og umræða um geðheilbrigði þarf að eiga sér stað strax á fyrstu stigum skólakerfisins, auk þess sem sálfræðingar eiga að vera til taks í framhalds- og háskólum landsins.

Viðráðanlegt húsnæði
Húsnæðiskostnaður er ein stærsta hindrunin í vegi þeirra sem vilja koma undir sig fótunum. Skilvirk leið til þess að bæta úr því er að auka framboð af íbúðum fyrir ungt fólk, jafnt námsfólk sem og önnur. Það má t.d. gera í samstarfi við óhagnaðardrifin leigufélög, eins og Félagsstofnun stúdenta og Bjarg.

Ungir foreldrar
Það getur verið stórt og krefjandi skref að verða ungt foreldri. Aukin útgjöld og aukið álag koma sérstaklega niður á ungum foreldrum, sem að jafnaði eru tekjulítil og í óðaönn að leggja grunn að framtíð sinni. Raunverulegt fæðingarorlof fyrir námsfjölskyldur, hærri fæðingarstyrkir, hærri barnabætur og sveigjanlegra fæðingarorlofskerfi eru meðal þess sem þarf að ráðast í, til að létta ungum foreldrum uppeldið.

Stefnan byggir á:
Ungt fólk og framtíðin
Persónuafsláttur
Kosningaaldur

11. Málefni eldra fólks

Eldra fólk hefur búið við ósanngjarnt lífeyriskerfi og ófullnægjandi þjónustu allt of lengi. Við viljum koma fram við fullorðið fólk eins og fullorðið fólk, það fái að ráða sínu eigin lífi en sé ekki fast í boðum, bönnum og skerðingum. Við viljum tryggja framfærslu þeirra sem eru komin á efri ár, viðunandi heilbrigðis- og velferðarþjónustu og öryggi í húsnæðismálum. Meginstef Pírata í málefnum eldra fólks eru velsæld, öryggi, samráð og virðing.

Nánar
Ellilífeyrir fylgi launaþróun
Valfrjáls frestun töku ellilífeyris
Lífeyrissjóðsgreiðslur og atvinnutekjur skerði ekki lögbundinn ellilífeyri
Efling þjónustu í nærsamfélaginu
Millistig milli heimilis og hjúkrunarheimilis
Fjölbreytt úrræði og samráð við eldra fólk

Ellilífeyrir fylgi launaþróun
Útrýmum fátækt eldra fólks sem reiðir sig einvörðungu á lögbundinn ellilífeyri. Það er einungis tryggt með því að lögbundinn ellilífeyrir og frítekjumark fylgi almennri launaþróun, þó þannig að breytingar á ellilífeyri verði aldrei lakari en breytingar á lágmarkslaunum. Lífeyrir á að duga fyrir framfærslu allra sem hann þiggja. Fáum óháða sérfræðinga til að reikna út kjaragliðnun ellilífeyris undanfarinna ára og vinnum hana upp með reglubundnum hækkunum á kjörtímabilinu.

Sveigjanleiki við töku ellilífeyris
Við viljum standa vörð um rétt eldra fólks til að hætta að vinna við 67 ára aldur en á sama tíma tryggja valfrelsi til að vinna lengur og fresta töku ellilífeyris án þess að hann skerðist. Starfslok eiga að vera á forsendum fólks og færni, ekki aldurs.

Lífeyrissjóðsgreiðslur og atvinnutekjur skerði ekki lögbundinn ellilífeyri
Við viljum lögfesta lágmarksframfærsluviðmið fyrir alla íbúa landsins, hækka frítekjumark ellilífeyris í lágmarksframfærslu og afnema skerðingar. Brýnast er að afnema skerðingar vegna atvinnutekna.

Efling þjónustu í nærsamfélaginu
Tryggjum húsnæði og þjónustu við hæfi í heimahéraði, komum í veg fyrir hreppaflutninga og að hjónum sé stíað í sundur. Við viljum efla heimaþjónustu til að gera eldra fólki kleift að búa sem lengst á eigin heimili kjósi það svo. Jafnframt þarf að byggja upp fjölbreytt húsnæði þannig að eldra fólk geti valið sér búsetu eftir persónuleika og áhuga, hvort sem það vill búa nálægt iðandi mannlífi eða í rólegri sveitasælu.

Millistig milli heimilis og hjúkrunarheimilis
Við tökum undir ályktun Landsambands eldri borgara um að víða vanti millistig milli búsetu á eigin heimili og hjúkrunarheimili. Brýnt er að byggja upp þannig búsetuform til hagsbóta fyrir eldra fólk og þá ekki síður fyrir velferðarkerfið, sem er á forræði ríkis og sveitarfélaga. Fjármunum Framkvæmdasjóðs aldraðra verði einungis varið til byggingar stofnana fyrir aldraða og til að mæta kostnaði við nauðsynlegar breytingar og endurbætur á húsnæði sem notað er til þjónustu við þá eins og kveðið er á um í lögum.

Fjölbreytt úrræði og samráð við eldra fólk
Skipuleggjum gjaldfrjálsa heilbrigðisþjónustu, félagslegan stuðning, aðgerðir til að draga úr einangrun og auka virkni, fjölbreytt félagsstarf þvert á kynslóðir og stuðning til sjálfshjálpar. Allt verði þetta gert í samráði og samstarfi við eldra fólk, enda er aðkoma fólks að eigin málefnum lýðræðisleg, valdeflandi og í anda Pírata. Þannig tryggjum við einnig að fjármunir í málaflokknum nýtist sem best, eldra fólki öllu til hagsbóta.

Stefnan byggir á:
Stefna um málefni eldra fólks

12. Málefni innflytjenda

Fjölmenning er fjársjóður. Ólíkur uppruni okkar auðgar heildina. Setja þarf nýjan tón í málefnum innflytjenda á Íslandi. Í stað hindrana, tortryggni og andúðar þarf nálgun sem byggir á mannúð, virðingu og einlægum vilja til að taka vel á móti fólki sem vill setjast hér að. Einföldum regluverkið og tryggjum fullnægjandi aðbúnað og umgjörð þegar umsóknarferli er í gangi og ekki síður eftir að dvalarleyfi hefur verið veitt. Gagnkvæm menningarleg aðlögun er lykillinn að velgengni innflytjenda á Íslandi og farsælu fjölmenningarsamfélagi.

Nánar:
Útlendingastofnun verði lögð niður
Flóttafólk
Réttindi erlends verkafólks
Atvinnuleyfi fylgi veitingu dvalarleyfis
Menntun
Menningarleg aðlögun

Útlendingastofnun verði lögð niður
Píratar vilja leggja niður Útlendingastofnun í núverandi mynd og fela verkefni stofnunarinnar öðrum embættum, svo sem Þjóðskrá og sýslumönnum. Leggjum áherslu á hraðari, einfaldari og notendavænni meðhöndlun umsókna um dvalarleyfi og ríkisborgararétt.

Flóttafólk
Ísland verður að axla ríkari ábyrgð þegar kemur að fólki á flótta. Bæði þarf að taka á móti fleiri einstaklingum samhliða því sem móttökuferlið allt er bætt til muna. Beiting matskenndra ákvæða útlendingalaga þarf að taka mið af aukinni mannúð, skilningi og virðingu fyrir umsækjendum um alþjóðlega vernd. Umsóknir eiga almennt að vera teknar til efnismeðferðar. Brottvísanir til óöruggra ríkja innan Evrópu, þar með talið Grikklands og Ungverjalands, eru ólíðandi og þær ber að stöðva án tafar. Ákvörðun um frestun réttaráhrifa skal tekin af dómara en ekki kærunefnd útlendingamála. Í öllum tilvikum skal skilgreina málsmeðferðartíma frá upphafi umsóknar og fram að því að einstaklingur er fluttur úr landi. Brottvísanir þeirra sem hafa aðlagast hér á landi, sérstaklega barna, eru ómannúðlegar og þeim skal hætt án tafar. Íslensk stjórnvöld verða að standa við skuldbindingar sínar á grundvelli Samnings Evrópuráðsins um aðgerðir gegn mansali og tryggja að fórnarlömbum mansals verði veittur viðeigandi stuðningur og hjálp.

Réttindi erlends verkafólks
Fólk um allan heim er í auknum mæli á faraldsfæti og sú þróun mun halda áfram á næstu árum og áratugum. Fólk er orðið færanlegra og samfélagið þarf að vera tilbúið að takast á við þann nýja veruleika. Á Íslandi viðgangast víðtæk brot á erlendu launafólki, þrátt fyrir að lög og kjarasamningar tryggi réttindi óháð þjóðerni. Það birtist meðal annars í greiðslu rangra launa en einnig í leiguokri á óíbúðarhæfu húsnæði. Oft er um að ræða fólk í viðkvæmri stöðu sem hingað leitar í von um betra líf, þekkir lítt til réttinda sinna og hefur ekki sterkt bakland. Eflum fræðslu fyrir þennan hóp og aðgang að upplýsingum á móðurmáli og styrkjum heimildir eftirlitsaðila, þ.m.t. stéttarfélaga til öflunar gagna. Skýrum og bætum heimildir til beitingu viðurlaga gagnvart brotlegum atvinnurekendum og setjum í lög viðurlög eins og févíti þegar uppvíst verður um brot. Útvíkkum þarf skilgreininguna á vinnumansali þannig að hún nái utan um öll tilvik þess og gerum betur til að tryggja öruggt húsnæði fyrir erlent verkafólk.

Atvinnuleyfi fylgi veitingu dvalarleyfis
Öllum tegundum dvalarleyfa á almennt fylgja atvinnuleyfi. Þannig getum við ýtt undir sjálfsbjargarviðleitni þeirra sem hér setjast að í stað þess að festa fólk í viðjum opinberrar aðstoðar.

Menntun
Við viljum að einstaklingar með erlendan bakgrunn hafi aðgang að fjölbreyttum menntaúrræðum sem henta þeirra þörfum. Nám í íslensku ætti að vera aðgengilegt öllum, án tillits til aldurs, uppruna, eða fjárhagslegrar stöðu. Slíkt nám ætti að vera í boði á öllum færnistigum og ætti að búa nemandann undir líf í íslensku samfélagi. Eflum íslenskukennslu á leikskólastigi og bjóðum börnum á öllum skólastigum sem ekki hafa öðlast færni í íslensku einstaklingsmiðaða kennslu án almennrar aðgreiningar frá öðrum nemendum. Hlúum að móðurmálskennslu barna af erlendum uppruna og gerum mat á námi erlendis frá aðgengilegra fyrir öll.

Menningarleg aðlögun
Við viljum hjálpa útlendingum betur að aðlagast íslenskri menningu og gefa þeim tækifæri til að verða hluti af íslensku samfélagi. Eflum fjölmenningarsetur og tökum vel á móti innflytjendum með fjölbreyttan bakgrunn hvaðanæva að úr heiminum. Grípum til aðgerða gegn fordómum og útlendingahatri og byggjum upp samfélag sem byggir á samkennd og samhug, með sérstöku samfélagsátaki.

Stefnan byggir á:
Fjölmenningarstefna

13. Internet og netfrelsi

Við Píratar viljum að aðgangur fólks að internetinu sé án hindrana, enda er netið ein af grunnstoðum samfélagsins. Tryggjum öllum á Íslandi alhliða, frjálst, opið og óskert internet á viðráðanlegu verði. Píratar vilja ná fram réttarúrbótum í netfrelsi almennings og standa vörð um réttarstöðu borgara, fjölmiðla, heimildamanna, uppljóstrara og upplýsingafrelsi á netinu.

Nánar
Internetið meðal grunnvallarinnviða
Ljósleiðaravæðing
Netfrelsi og jafnræði í aðgengi
Aðgangur að upplýsingum
Réttindavernd á internetinu
Ísland verði framsækið stafrænt land

Internetið meðal grunninnviða
Við Píratar teljum internetið til grunnstoða þjóðarinnar. Tryggjum fólki aðgengi að stafrænum samskiptum óháð búsetu og metum internetið til jafns við aðrar samgöngur. Píratar skilja samfélagslegt mikilvægi þess að byggja upp stafrænar lausnir til framtíðar og við viljum auka aðgengi að atvinnu og þjónustu hvar sem hún er veitt. Með því eykst frelsi til að velja sér búsetu sem hentar, hvar sem er á landinu.

Ljósleiðaravæðing
Tryggjum háhraða ljósleiðara í allar byggðir og vinnum að því að auka aðgengi í dreifbýli á viðráðanlegu verði. Ljósleiðaravæðing er mikilvægt skref en í auknum mæli eru 5G og gervihnattatengingar að verða samkeppnishæfar við ljósleiðara og kunna að bjóða ódýrari kost í dreifbýli. Notum tæknina sem á best við á hverjum stað. Setjum eigendastefnu fyrir FarICE-sæstrenginn sem tryggir lág verð og aðkomu ríkisins í fjármögnun sé þess þörf.

Netfrelsi og jafnræði í aðgengi
Tryggjum jafnræði í aðgengi að internetinu fyrir alla samfélagshópa, óháð efnahag, þjóðfélagsstöðu, kyni- og kynhneigð og gerum öllum kleift að njóta ásættanlegs aðgengis, skilyrðislaust. Aðgengi að internetinu er víðtækt hugtak sem snýr ekki bara að tæknilegum atriðum heldur einnig félagslegum og efnahagslegum veruleika notenda. Tryggjum að öll hafi aðgengi að stafrænni þjónustu á vegum stjórnvalda, óháð bakgrunni og tækniþekkingu.

Aðgangur að upplýsingum
Við viljum standa vörð um upplýsingarétt almennings og tryggja aðgengi borgaranna að öllum þeim gögnum sem þeir eiga rétt á. Ísland á að halda áfram vinnu við að skapa sér afgerandi lagalega sérstöðu varðandi vernd tjáningar- og upplýsingafrelsis. Notum internetið til að efla gagnsæi í störfum stjórnvalda með því að gera öll gögn þeirra opinber eftir fremsta megni á tölvutækan hátt í opnum gagnagáttum og á opnum gagnasniðum.

Réttindavernd á internetinu
Internetið skal vera eitt markaðssvæði og þurfum við að tryggja neytendavernd samkvæmt því. Við viljum að friðhelgi einkalífs sé virt og stuðla að virkri persónuvernd fyrir notendur á netinu. Komum í veg fyrir almenna vöktun einstaklinga og/eða hópa á netinu. Verndum friðhelgi einkalífs með því að afnema skyldu íslenskra fyrirtækja til að geyma gögn einstaklinga. Skyldum hið opinbera til að fara vel með gögn einstaklinga, sérstaklega þegar um er að ræða viðkvæmar persónuupplýsingar. Við styðjum skilyrðislausan rétt almennings til að vernda sín gögn og samskipti yfir netið, m.a. með dulkóðun.

Ísland verði framsækið stafrænt land
Ísland á að vera í fararbroddi þegar kemur að stafrænni löggjöf. Við viljum hvetja til stafrænna umbreytinga og tryggja að hið opinbera nýti frjálsan og opinn hugbúnað hvar sem því verður við komið, ekki síst í náms- og menntastofnunum. Námsgögn skulu ávallt vera aðgengileg þeim sem nota frjálsan og opinn hugbúnað. Þá viljum við tryggja öflugar fjarskiptaleiðir til og frá landinu og skilgreina fjarskiptanet sem innviði sem eiga að þjóna almannahagsmunum.

Stefnan byggir á:
Stefna um internetið og netfrelsi
Fjölmiðlastefna
Grunnstefna Pírata

14. Aðgengi að réttlæti

Við viljum tryggja jafnan aðgang fólks að réttarkerfinu með því að gefa einstaklingum möguleika á að sækja rétt sinn eða verja sig án þess að kostnaður eða flækjustig séu veruleg hindrun.

Nánar
Smákröfudómstóll
Eflum Neytendasamtökin
Bætur til þolenda afbrota
Lögskilnaður
Bætum stjórnsýslu í forsjár- og umgengnismálum
Gjafsókn
Ráðgjafastofa almennings
Úrbætur á fasteignamarkaði
Meiðyrðamál

Smákröfudómstóll
Við viljum setja á fót smákröfudómstól þar sem hægt yrði að útkljá ágreining um kröfur upp að ákveðinni fjárhæð til að auðvelda fólki aðgang að réttarkerfinu án verulegra fjárútláta.

Eflum Neytendasamtökin
Við viljum efla opinbera aðstoð við starf Neytendasamtakanna vegna aðstoðar við ágreining milli leigutaka og leigusala. Tryggjum að allir málsaðilar skilji rétt sinn og að tungumálaerfiðleikar valdi því ekki að fólk verði af réttindum sínum.

Bætur til þolenda afbrota
Við viljum að ríkið tryggi greiðslur bóta til þolenda ofbeldisglæpa óháð fjárhæð.

Lögskilnaður
Einstaklingur í hjónabandi eða skráðri sambúð á að hafa rétt á að fá lögskilnað/slíta samvistum án biðtíma eða samþykkis annars aðila eða stofnunar.

Bætum stjórnsýslu í forsjár- og umgengnismálum
Tryggjum réttindi barna og þolenda í fjölskyldu-, forsjár- og umgengnismálum. Tryggjum vernd barna samkvæmt ákvæðum Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og að gæðaviðmið stjórnsýslu séu virt. Styttum málsmeðferðartíma með skýrari reglum, lögfestum hámark á málsmeðferðartíma forsjármála og auknum fjárveitingum til málaflokksins. Tökum brot gegn nálgunarbanni alvarlega og tryggjum vernd fyrir þolendur ofbeldis í nánum samböndum. Gerum ráðstafanir til að tryggja að börn hvorki verði fyrir né séu vitni að ofbeldi á heimili.

Gjafsókn
Endurskoðum reglur um gjafsókn með það að markmiði að öll hafi aðgang að réttarkerfinu, óháð efnahagslegum aðstæðum.

Ráðgjafastofa almennings
Píratar vilja að komið verði á fót óhagnaðardrifinni sjálfstæðri stofnun sem hefði það hlutverk að leiðbeina fólki hvert það geti leitað til að leysa úr málefnum stórum og smáum. Til að mynda með því að leiðbeina um hvaða stofnun ætti að fjalla um tiltekið mál.

Úrbætur á fasteignamarkaði
Aukum valfrelsi fólks á fasteignamarkaði með því að tryggja frjálst val kaupenda á fasteignasala við gerð þjónustusamnings, þannig að fólk geti valið málsvara sinn í því sem eru stærstu viðskipti í lífi flestra einstaklinga og fjölskyldna. Skoðum fýsileika þess að skjóta minni ágreiningi í fasteignamálum til smákröfudómstóls til að forðast óhófleg útgjöld í deilumálum.

Meiðyrðamál
Skoðum möguleika á að stytta málsmeðferð meiðyrðamála og draga úr réttarfarslegum hindrunum fyrir þá sem eru sakaðir um meiðyrði. Stöndum vörð um tjáningarfrelsið þannig að fólk þurfi ekki að hræðast endurteknar málshöfðanir.

Stefan byggir á:
Stefna um aukna möguleika fólks að leita réttar síns

15. Húsnæðismál

Öruggt húsaskjól er grunnþörf. Píratar telja að stjórnvöld eigi að beita sér af krafti í húsnæðismálum og sjá til þess að landsmenn hafi þak yfir höfuðið. Píratar vilja tryggja fólki raunverulegt val um búsetu sína; hvort sem það er í gegnum eign, leigu eða úrræði á vegum hins opinbera. Því þarf að stórefla stöðu leigjenda, byggja ódýrar íbúðir fyrir ungt fólk og aðra utan húsnæðismarkaðar og tryggja hvata fyrir fólk til að setjast að í dreifðari byggðum landsins. Gætum sérstaklega að húsnæðisöryggi þeirra sem Covid-19 hafði mikil áhrif á.

Nánar
Komum húsnæðismarkaði í jafnvægi með stórauknum framlögum til nýrra íbúða
Húsnæði fyrir námsfólk*
Búsetuúrræði fyrir öll sem þurfa
Eflum réttindavernd leigjenda
Skylduhlutfall félagsíbúða í sveitarfélögum
Heilnæmt húsnæði

Komum húsnæðismarkaði í jafnvægi með stórauknum framlögum til nýrra íbúða
Verðþróun á húsnæðismarkaði hefur lengi einkennst af framboðsskorti sem hefur orsakað miklar verðhækkanir á húsnæði umfram verðlag. Lögum húsnæðismarkaðinn og komum böndum á fasteignaverð og leiguverð með því að tryggja að lágmarki 2000 nýjar íbúðareignir á ári til ársins 2040 í samræmi við fyrirséða þörf. Að auki við það þarf að vinna upp núverandi óuppfyllta íbúðaþörf með því að tryggja stofnframlög til byggingu a.m.k. 5000 íbúða til viðbótar. Ný ferðamannabylgja sem fylgir afléttingu sóttvarnaraðgerða er líkleg til þess að valda álagi á húsnæðismarkað aftur og er því enn mikilvægara að bregðast strax við þeim húsnæðisvanda sem enn er til staðar.

Húsnæði fyrir námsfólk
Aukum möguleika ungs fólks á að finna sér húsnæði við hæfi með því að auka framlög til byggingu íbúða fyrir námsfólk um allt land. Tryggjum möguleikann á heimavist fyrir framhaldsskólastigið um allt land, þar á meðal á höfuðborgarsvæðinu.

Húsnæði fyrir öll sem þurfa
Tryggjum réttinn til viðeigandi og öruggs húsnæðis fyrir öll sem þurfa. Vinnum að því að fjölga búsetuúrræðum sem koma til móts við þarfir mismunandi hópa sem á þurfa að halda og vinnum að fjölgun almennra íbúa. Leitum leiða til að horfa meira til raunverulegrar þarfar við val á félagslegu húsnæðisformi og styðjum sveitarfélögin til að axla ábyrgð gagnvart notendum. Í endurhönnun húsnæðiskerfisins þarf líka að efla stuðning við óhagnaðardrifin leigufélög. Styðjum við frekari uppbyggingu á vegum húsnæðissjálfseignarstofnanna með því að tryggja áfram vel fjármögnuð lán á hagstæðum kjörum.

Eflum réttindavernd á leigumarkaði
Tökum húsaleigulög til heildarendurskoðunar með það að markmiði að tryggja réttindi leigjenda og stuðla að heilbrigðari og sanngjarnari leigumarkaði. Styrkjum leigjendasamtök til að aðstoða leigjendur við að komast að réttarstöðu sinni og veita upplýsingar til almennings um samningagerð og lög og réttindi leigjenda. Búum til efnahagslega hvata fyrir langtímaleigusamninga og bönnum tengingu verðtryggingar í leigusamningum.

Skylduhlutfall félagsíbúða í sveitarfélögum
Félagsbústaðir eiga að vera valkostur fyrir öll sem þurfa í sveitarfélögum landsins. Látum sveitarfélögin axla jafna ábyrgð á félagslegum úrræðum og skilyrðum lágmarkshlutfall félagsíbúða í sveitarfélögum yfir tiltekinni lágmarksstærð.

Heilnæmt húsnæði
Húsnæði á að vera griðastaður einstaklinga og fjölskyldna. Grípum til aðgerða til að tryggja að allt íbúðarhúsnæði sé heilnæmt og brugðist hratt við þegar út af ber. Komum upp miðlægum gagnagrunn um ástand og viðhald fasteigna og tryggjum að reglur um byggingu og viðhald þeirra taki mið af íslensku veðurfari. Gerum átak í endurbótum á því húsnæði sem er útsett fyrir rakaskemmdum og myglu.

Stefnan byggir á:
Húsnæðisstefna

16. Fjölmiðlar

Óháðir fjölmiðlar gegna lykilhlutverki í því að veita stjórnvöldum aðhald, miðla upplýsingum til almennings og veita vettvang fyrir upplýsta þjóðmálaumræðu. Við viljum tryggja fjölmiðlafrelsi með því að bæta réttarvernd blaðamanna, tryggja rekstrarlegt og lagalegt umhverfi fjölmiðla og að auka möguleika þeirra til tekjuöflunar, m.a. með því að taka RÚV af auglýsingamarkaði.

Nánar
Heildarstefnumótun sem tekur á laga- og rekstarumhverfi fjölmiðla
RÚV af auglýsingamarkaði
Stöndum vörð um réttindi blaðamanna
Skattlagning netrisa
Upplýsingafulltrúar beri nafn með rentu

Heildarstefnumótun sem tekur á laga- og rekstarumhverfi fjölmiðla
Hefjum heildarstefnumótun til að styrkja fjölmiðla á Íslandi og auðveldum þeim aðhalds- og eftirlitshlutverk sitt með stjórnvöldum. Gerð heildstæðrar stefnu er forsenda breytinga í málaflokknum, því bútasaumslausnirnar hafa hyglað stærri fjölmiðlum til þessa. Stefnan mun taka tillit til allra þátta í lagalegu og fjárhagslegu umhverfi fjölmiðla af öllum stærðum.

RÚV af auglýsingamarkaði
Vera Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði er ekki í samræmi við hlutverk þess og veikir tekjuöflunarmöguleika annarra fjölmiðla. Tökum RÚV af auglýsingamarkaði og tryggjum þess í stað næg framlög til að standa straum af innlendri dagskrárgerð, öryggishlutverki (m.a. fyrir sjófarendur), menningar- og menntahlutverki og_ _rekstri fréttastofu. Afnemum nefskattinn sem leggst hlutfallslega þyngst á þau sem minnst hafa og fjármögnum RÚV þess í stað með hefðbundnum sköttum.

Stöndum vörð um réttindi blaðamanna
Höldum áfram vinnunni sem hafin var með þingsályktun um að Ísland skapi sér afgerandi lagalega sérstöðu varðandi vernd tjáningar- og upplýsingafrelsis. Drögum úr réttarfarslegum hindrunum á tjáningarfrelsinu með því að gefa jafnan áfrýjunarrétt í tjáningarfrelsismálum og aukum gegnsæi um málskostnað þegar fjölmiðlar eru látnir bera kostnaðinn af málshöfðunum gegn þeim.

Skattlagning netrisa
Stærstu iðnríki heims hafa náð samkomulagi um að skattleggja netrisa, sem taka til sín sífellt meira auglýsingafé á ári hverju. Ísland á að feta í sömu fótspor og fjármagna m.a. þannig stuðning til íslenskra fjölmiðla.

Upplýsingafulltrúar beri nafn með rentu
Taka þarf hlutverk upplýsingafulltrúa á vegum hins opinbera til endurskoðunar. Setja þarf upp stöðu gagnsæisfulltrúa og samræma starfsreglur upplýsingafulltrúa og sjá til þess að þeir útvegi fjölmiðlum allar þær upplýsingar sem þeir kalla eftir, þegar þeir kalla eftir þeim, í samræmi við upplýsingaskyldu stjórnvalda.

Stefnan byggir á:
Fjölmiðlastefna

17. Menntastefna

Menntun er undirstaða framfara. Til að tryggja framfarir til framtíðar þarf menntakerfið að vera búið undir þær samfélagslegu breytingar sem fram undan eru. Það gerum við með því að auka sveigjanleika og frjálsræði í menntakerfinu, setja nemandann í forgrunn, styðja við starfsfólk og auka áherslu á færni sem nýtist í sjálfvirknivæddu samfélagi á upplýsingaöld.

Nánar
Gagnrýnin hugsun og upplýsingalæsi
Aukinn sveigjanleiki
Nemandinn í forgrunn
Færri próf og minni páfagaukalærdómur
Frjálst, opið og lýðræðislegt menntakerfi
Stuðningur við starfsfólk
Uppfærum menntakerfið
Framfærsla nemenda
Öryggi frá ofbeldi og áreitni
Brúum bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla
Metum menntunina

Gagnrýnin hugsun og upplýsingalæsi
Stuðlum að gagnrýnni hugsun nemenda og eflum læsi þeirra í víðum skilningi; til að mynda upplýsinga-, fjölmiðla- og fjármálalæsi og getu nemenda til að meta trúverðugleika heimilda. Í öllum námsgreinum á öllum skólastigum á kennsla að taka mið af nýjustu þekkingu og vísindum.

Uppfærum menntakerfið
Endurskoðum aðalnámskrá í breiðu samráði við nemendur, kennara og aðra í skólasamfélaginu og leggjum áherslu á nám á forsendum nemandans. Byggjum upp námskerfi sem miðar að samvinnu frekar en samkeppni. Aukum aðgengi að verknámi um allt land og vinnum að því að endurskoðuð námskrá endurspegli breytingarnar sem fram undan eru, s.s. í atvinnu og iðnaði vegna sjálfvirknivæðingar og loftslagsbreytinga.

Aukinn sveigjanleiki
Aukum sveigjanleika í skólatíma nemenda með tilliti til heilsu þeirra og velferðar. Skilin milli skólastiga (leik-, grunn-, framhalds- og háskóla) eiga að vera sveigjanleg, svo nemendur geti fengist við það nám sem hentar þroska þeirra og menntun hverju sinni án þess að skipta um skólastig. Tryggjum og aukum aðgang að sí- og endurmenntun samhliða sjálfvirknivæðingu og breyttum starfsháttum.

Nemandinn í forgrunn
Menntakerfið á fyrst og fremst að þjóna menntun hvers nemanda í samræmi við áhuga hans og getu. Við viljum að skólar á öllum skólastigum leitist við að kynna nemendum sínum fjölbreytt menntunarsvið, örva áhuga þeirra og styðja þá í að menntast á eigin forsendum. Menntakerfið á að stuðla að góðri heilsu og velferð nemenda, bæði líkamlegri og andlegri; t.a.m. með námsframboði, því að tryggja aðgengi að sálfræði- og læknisaðstoð og taka tillit til veikindatengdrar fjarveru við námsmat. Við viljum tryggja heilnæmt og öruggt umhverfi fyrir alla nemendur og aðgengi að námi fyrir öll, óháð aðstæðum þeirra. Við viljum sérstaklega gæta að aðgengi fatlaðs fólks að námi og eins byggja upp nauðsynleg stuðningskerfi fyrir fólk með annað móðurmál á öllum námsstigum. Aukum aðgengi að háskólanámi með því að gera nám sveigjanlegra og þannig að fólk geti nálgast það í sinni heimabyggð.

Færri próf og minni páfagaukalærdómur
Tæknin hefur gert mannkyninu kleift að fletta upp öllum heimsins fróðleik með örfáum smellum. Þessi þróun mun halda áfram og menntakerfið verður að taka mið af því. Drögum úr vægi utanbókarlærdóms og prófa í menntakerfinu en leggjum þess í stað aukna áherslu á símat, reynslumiðað nám og reglulegri endurgjöf. Nemendur á eldri skólastigum skulu þannig hafa meira val um það hvort þeir þreyti próf eða sæti símati.

Frjálst, opið og lýðræðislegt menntakerfi
Skólar og kennarar ættu að hafa frelsi til að móta kennslu sína innan víðs ramma aðalnámskrár. Leyfum nemendum að taka þátt í mótun eigin námskrár eftir því sem þeir hafa þroska til og festum í sessi samráð við ungmennafélög og hagsmunafélög stúdenta. Aukum tækifæri nemenda, kennara og forráðamanna til lýðræðislegrar ákvarðanatöku þegar kemur að skólastarfi. Sem allra mest af námsefni allra skólastiga ætti að vera opið menntaefni og aðgengilegt á netinu, á notendavænu formi og nemendum að kostnaðarlausu. Námsefni og námsgögn í skyldunámi skulu undantekningalaust vera nemendum án endurgjalds.

Stuðningur við starfsfólk
Styðjum við starfssamfélög kennara og faglegu þekkingarmiðlunina sem þar á sér stað. Gerum langtímaáætlun í menntamálum og uppbyggingu menntainnviða, svo sem bygginga, námsgagna og launastefnu, og endurskoðum hana reglulega. Viðurkennum verðmætið sem felst í störfum kennara þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra.

Framfærsla nemenda
Tryggjum öllum fjárhagslega möguleika á að stunda það nám sem hver ræður við, án tillits til efnahags, búsetu og aldurs. Höldum áfram að færa okkur úr námslánakerfi yfir í styrkjakerfi. Tryggjum stúdentum viðeigandi framfærslu sem tekur mið af raunverulegum aðstæðum námsfólks þannig að þau þurfi ekki að hafa áhyggjur af framfærslu sinni.

Öryggi frá ofbeldi og áreitni
Á sama hátt og börnum ber skylda til að sækja skóla þá bera stjórnvöld skyldu til að tryggja öryggi barna og að þau verði ekki fyrir skaða af sinni skólagöngu. Tryggjum að til staðar séu verkferlar til að fást við úrlausn ágreiningsmála og að í öllum skólum séu virkar viðbragðsáætlanir við einelti. Samhliða þessu þarf að styrkja samstarf milli heimilisins og skólans.

Brúum bilið á milli fæðingarorlofs og leikskóla
Ríki og sveitarfélög vinni saman að því að pláss á leikskóla standi til boða strax að loknu fæðingarorlofi svo hægt sé að lögfesta leikskóla sem valkost fyrir öll börn frá 12 mánaða aldri.

Metum menntunina
Tryggjum að fólk af erlendum uppruna fá menntun sína og starfsréttindi viðurkennd hér á landi. Að sama skapi skal sjá til þess að þekking nemenda af erlendum uppruna komi fram í hæfnismati, óháð móðurmáli þeirra.

Stefnan byggir á:
Almenn menntastefna

18. Barátta gegn spillingu

Spillingu á hvorki að líða í stjórnkerfinu né annars staðar í samfélaginu. Í fámennu samfélagi eins og Íslandi er mikil hætta á frændhygli, hagsmunaárekstrum og greiðasemi sem er þjóðhagslega mikilvægt að girða fyrir. Spilling kostar samfélagið háar fjárhæðir á hverju ári og leiðir til þess að almannagæði eru færð úr sameiginlegum sjóðum í vasa hinna fáu. Á undanförnum árum hefur íslenskum stjórnvöldum ítrekað verið bent á fjölmarga galla í stjórnkerfi og löggjöf landsins og að ekki hafi verið gert nóg til að koma í veg fyrir spillingu og efla heilindi hjá æðstu valdhöfum. Við Píratar viljum grípa til fjölþættra og tafarlausra aðgerða til að efla varnir og berjast gegn spillingu.

Nánar
Varnir gegn hagsmunaárekstrum
Tengslin upp á borð
Endurskoðum reglur um útboð
Eftirlit og rannsóknir
Uppljóstranir
Gagnsæi
Upplýsingagjöf hins opinbera
Gjaldfrjálsar upplýsingar
Eftirlitshlutverk Alþingis
Aðskilnaður löggjafar- og framkvæmdavalds
Einkaaðilar
Löggæsla
Eftirlit með löggæslu

Varnir gegn hagsmunaárekstrum
Endurskoðum siðareglur ráðherra og starfsfólks stjórnarráðsins, setjum á fót sjálfstætt eftirlit með þeim og innleiðum viðurlög við alvarlegum brotum. Samræmum reglur um hagsmunaárekstra opinberra starfsmanna og kjörinna fulltrúa, bæði á þingi og í sveitarstjórnum, til að koma í veg fyrir óæskileg áhrif hagsmunaaðila á opinbera ákvarðanatöku. Tökum lög um varnir gegn hagsmunaárekstrum hjá æðstu handhöfum framkvæmdarvalds til heildarendurskoðunar og stoppum í þau göt sem núverandi stjórnarmeirihluti skildi eftir.

Tengslin upp á borð
Tryggjum að hagsmunaskrár valdhafa séu réttar, tæmandi og aðgengilegar og setjum viðurlög við rangri hagsmunaskráningu, auk þess að útvíkka skilgreiningu hugtaksins hagsmunavörður. Lækkum lágmarks andvirði gjafa sem skrá þarf í opinbera hagsmunaskrá og samræmum reglur sem gilda um gjafir til þingmanna og æðstu stjórnenda innan stjórnarráðsins.

Endurskoðum reglur um útboð
Innleiðum skýrar og samræmdar reglur um framkvæmd útboða. Setjum hámark á hversu mikið má versla við einstaka aðila án útboðs og komum þannig í veg fyrir ítrekuð viðskipti rétt undir útboðsmörkum, eins og dæmi eru um.

Eftirlit og rannsóknir
Eftirlitsstofnanir eiga að hafa valdheimildir, mannskap og fjármagn til að taka á valdníðslu og spillingu, jafnt hjá hinu opinbera sem og í einkageiranum. Byggjum upp eftirlitsstofnanir eftir markvisst niðurrif undanfarinna ríkisstjórna, með sérstaka áherslu á stofnanir sem rannsaka spillingu, efnahagsbrot, skattsvik, samkeppnisbrot og peningaþvætti. Aukum fjárveitingar til héraðssaksóknara og eflum stofnanir á borð við Samkeppniseftirlitið, Ríkisendurskoðanda, Fiskistofu, Umboðsmann Alþingis, Persónuvernd, Skattinn, Neytendastofu, rannsóknarstofu byggingariðnaðarins og endurreisum sjálfstæðan skattrannsóknarstjóra.

Uppljóstranir
Gerum rannsókn á fjárfestingaleið Seðlabanka Íslands og spillingu í íslenskum sjávarútvegi, hérlendis og erlendis. Aukum vernd uppljóstrara með endurskoðun á núgildandi lögum, þar sem íþyngjandi skilyrði gagnvart uppljóstrurum eru felld út. Innleiðum snúningshurðarákvæði um starfsval þeirra sem ljúka störfum hjá eftirlitsstofnunum þannig að þau fari ekki beint til starfa fyrir þær stofnanir og fyrirtæki sem þau höfðu eftirlit með.

Gagnsæi
Setjum heildstæða stefnu um aukningu gagnsæis í opinberri stjórnsýslu, þar sem m.a. verði kveðið á um skipan embættis gagnsæisfulltrúa sem ætlað er að auka gagnsæi á öllum sviðum hins opinbera. Öll gögn hins opinbera sem snerta ekki persónugreinanlega hagsmuni einstaklinga ættu að vera aðgengileg og ókeypis hverjum sem er.

Upplýsingagjöf hins opinbera
Innleiðum upplýsingahyggju hjá hinu opinbera. Stjórnvöld eiga að svara spurningum samkvæmt upplýsingalögum og leggja áherslu á meira gagnsæi en minna. Stjórnvöld eiga að útvega fjölmiðlum þær upplýsingar sem þeir kalla eftir, þegar þeir kalla eftir þeim. Endurskoðum og samræmum starfsreglur upplýsingafulltrúa hins opinbera í þá vegu.

Gjaldfrjálsar upplýsingar
Höldum áfram vinnu við að auka gagnsæi opinberra skráa ríkisins, t.d. fyrirtækjaskrár, hluthafaskrár og gerum upplýsingar þeirra aðgengilegar öllum án endurgjalds. Heimilum frjálsan aðgang að Stjórnartíðindum og Lögbirtingarblaði án endurgjalds.

Eftirlitshlutverk Alþingis
Festum í lög sannleiksskyldu ráðherra og setja viðurlög við því að ljúga að þinginu eða að halda frá því upplýsingum og skýrslum af ásettu ráði. Gerum nefndarfundi Alþingis opna að jafnaði og gefum fastanefndum þingsins heimild til að kveða fólk til skýrslugjafar. Fjölgum aðhaldsverkfærum Alþingis með störfum ráðherra. Tryggjum fjármagn til Umboðsmanns Alþingis fyrir frumkvæðisrannsóknir, aukum vægi eftirlitsheimilda umboðsmanns og gefum honum heimild til að beina bindandi tilmælum til stjórnvalda.

Aðskilnaður löggjafar- og framkvæmdavalds
Ráðherrar ættu ekki sitja á þingi á meðan þeir gegna ráðherraembætti. Tryggjum að samskipti ráðherra eins og símtöl og fundir séu skráð og að fundardagbækur ráðherra séu uppfærðar í rauntíma. Snúum við þróun undanfarinna ára þar sem Alþingi hefur í auknum mæli tekið að starfa sem stimpilstofnun ríkisstjórnarinnar, frekar en sjálfstæður handhafi löggjafarvalds. Tryggjum að brot ráðherra í starfi sæti rannsókn frá handhöfum ákæru- eða lögregluvalds.

Einkaaðilar
Komum í veg fyrir spillandi áhrif fjársterkra einkafyrirtækja á valdhafa. Aukum eftirlit og eflum spillingarvarnir til að koma í veg fyrir mútubrot og tryggja að til staðar séu skýr viðurlög fyrir greiðasemi í þágu einstakra fyrirtækja. Setjum auknar gagnsæiskröfur á fyrirtæki utan markaðar sem ná ákveðinni skilgreindri lágmarksstærð. Aukum gagnsæi um samninga einkafyrirtækja við íslenska ríkið. Setjum á fót óháð endurskoðunarferli sem tryggir hagsmuni ríkis og þjóðar.

Löggæsla
Tryggjum nægjanlegt og fyrirsjáanlegt fjármagn til lögreglu. Hugum að nægjanlegu fjármagni til varnar spillingu og hagsmunaárekstrum innan lögregluembætta. Stöðvum pólitísk afskipti af störfum lögreglu. Tryggjum að auglýst sé í allar stöður innan lögreglu og að ráðið sé í stöður byggt á hæfni. Setjum gagnsæja ferla í kringum endurráðningar og innleiðum snúningshurðarákvæði gagnvart lögreglumönnum til þess að koma í veg fyrir að lögreglumenn verði strax ráðnir til starfa hjá aðilum þar sem hætta er á hagsmunaárekstrum.

Eftirlit með löggæslu
Ráðumst í endurskoðun á siðareglum lögreglu til þess að þær nái betur yfir hagsmunaárekstra og stjórnmálaþáttöku. Eflum þjálfun og fræðslu um siðareglurnar með hagnýtum dæmum og aðgangi að ráðgjöf undir nafnleynd. Setjum á fót raunverulegt sjálfstætt eftirlit með störfum lögreglu og setjum skýr lög um uppljóstraravernd innan lögreglunnar. Endurskoðum lögreglulög með það að markmiði að tryggja að beiting þeirra brjóti ekki á rétti almennings til friðsamra mótmæla.

Stefnan byggir á:
Stefna um baráttu gegn spillingu

19. Lífeyrissjóðir

Enginn á að þurfa að líða skort, allra síst á efri árum. Lífeyrissjóðirnir hafa gegnt afar mikilvægu hlutverki í íslensku samfélagi en lífeyriskerfið okkar er ekki fullkomið eins og sést á stöðugum hækkunum á iðgjaldi og áhrifum á samkeppni. Við viljum meira gagnsæi í starfsemi lífeyrissjóða, meira lýðræði og aðhald með stjórn þeirra og skoða þarf alvarlega hvort núverandi kerfi geti staðið undir sér til framtíðar.

Nánar
Lýðræðislegra lífeyriskerfi
Gagnsæi og aðhald
Grænvæðing í fjárfestingarstefnu
Bregðumst við ósjálfbærni og stöðugum iðgjaldshækkunum

Lýðræðislegra lífeyriskerfi
Við Píratar viljum lýðræðisvæða lífeyrissjóðakerfið og breyta lögum þannig að sjóðsfélagar lífeyrissjóða kjósi alla stjórnarmeðlimi í lýðræðislegum kosningum.

Gagnsæi og aðhald
Aukum gagnsæi í starfsemi lífeyrissjóða þannig að lífeyrissjóðir þurfi að gera upplýsingar um fjárfestingar og rekstur sjóðanna aðgengilegri. Veitum fólki ítarlegar upplýsingar um starfhætti og stefnu lífeyrissjóðanna á auðskiljanlegu máli við ákvörðun um val á lífeyrissjóði.

Grænvæðing í fjárfestingarstefnu
Styðjum lífeyrissjóði í upptöku á grænni fjárfestingarstefnu og búum til hvata til fjárfestinga í grænum verkefnum umfram ósjálfbæran iðnað. Skyldum lífeyrissjóði til að veita upplýsingar um kolefnisspor fjárfestinga sinna.

Bregðumst við ósjálfbærni og stöðugum iðgjaldshækkunum
Endurskoðum lífeyriskerfið í heild sinni og hefjum verkefni um að setja á föt blöndun á gegnumstreymiskerfi og séreignarsparnaði á kjörtímabilinu, til þess að sjálfbærni lífeyrissjóðakerfisins verði tryggð.

Stefnan byggir á:
Grunnstefna Pírata
Lífeyrissjóðir lýðræðisvæddir
Umhverfis- og loftslagsstefna
Aðgerðaráætlun í efnahagsmálum

20. Atvinna og nýsköpun í sjálfvirku og sjálfbæru samfélagi

Við viljum sjálfbært samfélag sem getur tekist á við sjálfvirknivæðingu og fjórðu iðnbyltinguna. Þess vegna leggjum við höfuðáherslu á nýsköpunarlandið Ísland þar sem tækifærin er að finna hjá fólki út um allt land. Það þarf öfluga, sjálfbæra og græna, innviðauppbyggingu í öllum sveitarfélögum landsins til þess að koma til móts við áskoranir framtíðarinnar. Við viljum ná markmiðum um fleiri tækifæri fyrir framtíðarkynslóðir og sjálfbærni landsins með nýsköpun í opinberri starfsemi, með samstarfi við atvinnulífið og með því að gera Ísland að þekkingarmiðstöð fyrir framtíðarsamfélagið. Koma þarf í veg fyrir langtímaatvinnuleysi með því að bjóða upp á nýjar leiðir, efla nýsköpun og fjölga undirstöðum íslensk iðnaðar.

Nánar
Nýsköpun
Grænir og öruggir innviðir
Ísland sem miðstöð þekkingar
Ferðamennska
Verkalýðsmál
Sjálfbær iðnaðarstefna

Nýsköpun
Meiri áhersla á nýsköpun er lykillinn að því að takast á við síbreytilegan heim. Við þurfum að byggja upp aðstöðu til nýsköpunar um allt land í náinni samvinnu við sveitarfélög og frumkvöðla. Það þarf að einfalda stofnun, skipulag og fjármögnun nýsköpunarfyrirtækja. Það þarf að huga að nýsköpun á mun breiðari grunni en hingað til og setja þarf mun skýrari stefnu varðandi græna nýsköpun. Stórauka þarf styrki til nýsköpunar, með sérstaka áherslu á græna sprota. Áherslur nýsköpunar þurfa að ná inn í menntakerfið og allan opinberan rekstur til þess að ná hagræði með nýrri tækni og þekkingu.

Grænir og öruggir innviðir
Það þarf að ljúka ljósleiðaravæðingu allra byggðakjarna landsins og tryggja örugg fjarskipti á ferð um landið. Við viljum að dreifingu þriggja fasa raforku sé tryggð óháð veðurfari og að við notum umhverfisvæna orku í umhverfisvænan og sjálfbæran iðnað. Við viljum skilvirkar og umhverfisvænar samgöngur með öflugri og fullfjármagnaðri samgönguáætlun þar sem hver landshluti hefur miklu meiri áhrif á forgangsröðun samgangna á sínu svæði og þar sem almenningssamgöngur og virkir ferðamátar eru skilgreindar sem hluti af grunnneti samgangna. Við viljum umhverfisvæna uppfærslu í frárennslis-, endurvinnslu- og sorpmálum um allt land í samvinnu við sveitarfélögin. Styðja við bindingu og föngun gróðurhúsalofttegunda og stórátak í orkuskiptum.

Ísland sem miðstöð þekkingar
Við viljum að Ísland skapi sér forystu með stofnun alþjóðlegs þekkingar- og nýsköpunarseturs á sviði umhverfis og loftslagsmála. Þar yrði aukin samvinna við háskóla innan lands og utan með áherslu á kennslu, rannsóknir og nýsköpun. Samhliða þeirri starfsemi yrðu settir upp alþjóðlegir nýsköpunarhraðlar og fjárfestingarsjóðir í samvinnu við íslenskt og alþjóðlegt atvinnulíf.

Ferðamennska
Ferðamennskan er nýjasta efnahagsstoð Íslands og í henni felast mörg tækifæri. Tryggja þarf öfluga viðspyrnu í kjölfar heimsfaraldurs og mynda breiða samstöðu og samstarf um markaðssetningu Íslands á erlendri grund. Nauðsynlegt er að veita árlega auknu fjármagni til verndar, uppbyggingar og úrbóta á vinsælum áfangastöðum og ferðamannastöðum í náttúrunni óháð eignarhaldi.

Verkalýðsmál
Með aukinni sjálfvirknivæðingu og grænni umbyltingu hagkerfisins munu verkalýðsmál verða enn mikilvægari en áður. Við viljum styrkja stöðu og efla samráð við verkalýðsfélög um atvinnumál en þau eru lykillinn að því að við getum tekist á við áskoranirnar sem fylgja sjálfvirknivæddum heimi, til að tryggja réttlát umskipti og sanngjarna skiptingu auðs og gæða. Lýðræðisvæðum fyrirtæki eftir fyrirmyndum annarra Norðurlanda með fulltrúum starfsmanna í stjórn.

Sjálfbær iðnaðarstefna
Við ætlum að framfylgja ályktun Alþingis um heildstæða iðnaðarstefnu fyrir Ísland sem Píratar áttu frumkvæði að. Ný iðnaðarstefna okkar mun setja sjálfbæra þróun í forgang og taka tillit til fjölbreytilegra aðstæðna á Íslandi. Styðjum við margbreytilegan iðnað og fjölgum stoðum íslensks efnahags.

Stefnan byggir á:
Atvinnuréttindi, frelsi og lýðræði á vinnumarkaði
Ferðamálastefna
Efnahagsstefna
Áherslu- og stefnumál Pírata í alþingiskosningum 2017
Nýsköpunarstefna

21. Landbúnaður

Landbúnaður í heiminum stendur frammi fyrir umbyltingu vegna framfara í ylrækt og kjötrækt og vegna breyttra neysluvenja almennings í tengslum við græn umskipti samfélagsins. Í slíkum breytingum felast bæði áskoranir og tækifæri. Við erum óhrædd við að taka skrefin inn í framtíðina með menntun í landbúnaði og ríkri áherslu á nýsköpun fyrir bændur. Endurskoðum landbúnaðarstefnu stjórnvalda, tryggjum velferð dýra, aukið aðgengi að dýralæknum og náttúru- og umhverfisvernd. Við viljum sjálfbæra nýtingu náttúruauðlinda og fjölbreytta matvælaframleiðslu. Þannig fá bændur meira svigrúm til þess að dafna og framleiða samkeppnishæfar og heilnæmar matvörur fyrir neytendur.

Nánar
Sjálfbær matvælastefna
Nýsköpun fyrir bændur

Sjálfbær matvælastefna
Við Píratar viljum sjálfbært samfélag en þar gegnir sjálfbær framleiðsla á matvælum meginhlutverki. Styðjum við græn umskipti í matvælaframleiðslu sem leiða til breyttra neysluvenja með tilliti til breyttra þarfa og áherslna. Eflum framleiðslu á matvælum með lægra vistspor og hvatastyrkjum. Styðjum við tækniframfarir í landbúnaði svo sem kjötrækt og ylrækt. Tryggjum fæðuöryggi á umhverfisvænan hátt með því að styrkja rannsóknir og framleiðslu sem nýta bestu fáanlegu tækni á sjálfbæran máta og draga úr kolefnisfótspori innfluttra og innlendra afurða. Aukum gagnsæi í kringum losun gróðurhúsalofttegunda og önnur umhverfisáhrif með því að veita neytendum meiri upplýsingar. Grípum tækifærin sem felast í tækniframförum og grænum umskiptum og gerum betur fyrir bændur og fyrir neytendur.

Nýsköpun fyrir bændur
Hvergi er eins mikil þörf á nýsköpun og í landbúnaði á komandi árum. Hjálpum bændum að sækja hvatastyrki til að ná árangri í að skapa blómlegan landbúnað og öflugan matvælamarkað fyrir neytendur á Íslandi. Tryggjum réttlát umskipti með grunnframfærslu til einstaklinga sem vinna við landbúnað og leysum úr læðingi þann kraft sem býr í bændum út um allt land. Auðveldum nýliðun í landbúnaði með aðgengi að endurmenntun, fjárhagslegum hvötum og stuðningi.

Stefnan byggir á:
Matvæla- og landbúnaðarstefna
Umhverfis- og loftslagsstefna
Dýrahald og velferð dýra

22. Skaðaminnkun

Við eigum að koma fram við neytendur vímuefna sem manneskjur, ekki sem glæpamenn. Fólk með fíknivanda ber að nálgast af nærgætni, virðingu og með skaðaminnkun að leiðarljósi. Skaðaminnkun vísar til stefnu, úrræða og aðgerða sem vinna að því að minnka neikvæð heilsufarsleg, félagsleg og efnahagsleg áhrif af neyslu vímuefna í stað þess að reyna að leysa vandamálin með bönnum og refsingum. Píratar hafa frá upphafi barist fyrir skaðaminnkun, enda skilar hún árangri.

Nánar
Afglæpavæðing neysluskammta
Fræðsla og forvarnir
Hugum að viðkvæmum hópum
Heilbrigðiskerfi allra
Tökum afstöðu til regluvæðingar

Afglæpavæðing neysluskammta
Núverandi refsistefna eykur á jaðarsetningu vímuefnaneytenda sem ýtir undir aukinn fíknivanda. Við viljum afglæpavæða neysluskammta vímuefna og endurskoða refsiramma gagnvart vímuefnabrotum á grundvelli mannréttinda, mannhelgi og mannúðar og í takt við nýjustu þekkingu. Viðurkennum að fíknisjúkdómar séu heilbrigðisvandi sem þarfnast meðhöndlunar sem slíkur, en einnig að taka þurfi tillit til nýrrar þekkingar um félagslegar aðstæður fíkla, að getan til heilbrigðrar tengslamyndunar sé ein af meginforsendum bata til lengri tíma. Búum til tækifæri fyrir fíkla í bata til að enduraðlagast samfélaginu.

Fræðsla og forvarnir
Drögum úr eftirspurn eftir vímuefnum með uppbyggilegum úrræðum á borð við gagnreyndar forvarnir, fræðslu, viðhalds- og meðferðarúrræði ásamt réttindavernd og réttindaaukningu vímuefnaneytenda. Mikilvægt er að huga að áhrifaþáttum fíknar, svo sem áfalla í æsku, hvernig hlúð er að börnum og félagslegum þáttum hvers konar. Setjum nýja og mannúðlega stefnu í áfengis- og vímuvörnum samhliða afglæpavæðingu neysluskammta, þar sem áhersla verður lögð á skaðaminnkun, fræðslu og forvarnir. Engin slík stefna er í gildi hjá stjórnvöldum sem stendur.

Hugum að viðkvæmum hópum
Jaðarhópar eru sérstaklega líklegir til þess að ofnota vímuefni og ánetjast þeim. Veitum jaðarhópum sérstaka athygli við stefnumótun í þessum málaflokki með fyrirbyggjandi úrræðum og meðferðarúrræðum. Í þeim hópi eru fangar, einstaklingar með geðröskun eða geðfötlun, þolendur mansals, fólk sem starfar í kynlífsiðnaði o.s.frv. Tryggjum lagalegan grundvöll fyrir rekstur neyslurýma og aukum aðgengi að öðrum skaðaminnkandi úrræðum á borð við nálaskiptaþjónustu. Gleymum því ekki að hanna skaðaminnkunarúrræði með þarfir ungs fólks sérstaklega í huga. Vinnum að því að draga úr einangrun jaðarsettra hópa, byggjum upp stuðningsnet fyrir fólk í vanda og veitum sálræna aðstoð til að vinna úr áföllum. Gerum átak í húsnæðismálum heimilislausra fíkla til að koma í veg fyrir það mikla öryggisleysi sem einkennir lífi þeirra.

Heilbrigðiskerfi allra
Afnemum alla mismunun gagnvart vímuefnanotendum í heilbrigðiskerfinu. Bjóðum upp á fleiri og fjölbreyttari meðferðarúrræði handa þeim sem á þurfa að halda vegna vímuefnaneyslu sinnar. Stuðla skal að frekari rannsóknum á fíkn og undirliggjandi vanda henni tengdri. Leggjum áherslu á að bæta hag þeirra sem eiga við tvíþættan eða margþættan vanda að stríða.

Tökum afstöðu til regluvæðingar
Meðal nágrannaþjóða okkar, ekki síst vestanhafs, hafa orðið stórstígar breytingar í átt að regluvæðingu vímuefna á undanförnum árum. Með regluvæðingu er átt við að svipað gildi um önnur vímuefni og nú gildir um t.d. áfengi og tóbak, að framleiðsla og sala verði leyfð samkvæmt ákveðnum skaðaminnkandi reglum. Íslensk stjórnvöld þurfa fyrr eða síðar að taka afstöðu til regluvæðingar og Píratar vilja undirbúa slíka ákvörðun með því að kanna kosti og galla mismunandi leiða með opnum huga.

Stefnan byggir á:
Fíkni- og vímuefnastefna, útgáfa 5

23. Málefni öryrkja og fatlaðs fólks

Við Píratar trúum því að allir eigi skilið sömu tækifæri og viljum endurhugsa samfélagsleg kerfi þannig að þau valdefli einstaklinga til að athafna sig á eigin forsendum. Víðtækar skerðingar og hindranir í núverandi kerfum skapa samfélagslegt tap og fórna tækifærinu til að fjárfesta í einstaklingnum. Aðlögum samfélagið að þörfum hvers og eins. Lífsgæði fatlaðs fólks skulu vera eins góð og þau geta verið miðað við aðstæður hvers og eins. Fatlaðir einstaklingar eiga að fá að lifa án mismununar, fordóma, og hvers kyns misréttis. Tryggjum rétt allra sem þurfa til framfærslu vegna örorku og endurhæfingar og miðum við að hún dugi til nægjanlegrar framfærslu og mannsæmandi búsetu. Sá réttur á ekki að vera takmarkaður af hjúskaparstöðu, búsetu eða öðrum valfrjálsum aðstæðum. Afnemum ómanneskjulegar skerðingar og byggjum um mannúðlegri stuðningskerfi hins opinbera.

Nánar
Úrbætur í almannatryggingakerfinu
Leyfum lífeyrisþegum að afla tekna
Endurhugsum kerfið frá grunni
Endurskoðum umsóknarferlið
Lögfestum samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks
Fjölgum NPA samningum
Frelsi til búsetu
Starfsendurhæfing
Samráð

Úrbætur í almannatryggingakerfinu
Við viljum að örorku- og endurhæfingarlífeyrir standi öllum til boða frá 16 ára aldri til eftirlaunaaldurs. Takmörkuð búseta á Íslandi á ekki skerða bótarétt og hætta skal strax öllum búsetuskerðingum. Við viljum afnema skilyrði til uppbóta á lífeyri og vinna að því að fjarlægja skilyrði og skerðingar úr almannatryggingakerfinu. Breytum lögum um almannatryggingar svo að fjárhæð örorku- og endurhæfingarlífeyris fylgi almennri launaþróun, og að breytingar á lífeyri verði aldrei lakari en breytingar á lágmarkslaunum. Fáum óháða sérfræðinga til að reikna út kjaragliðnun lífeyris undanfarinna ára og vinnum hana upp með reglubundnum hækkunum á fjárhæðum örorku- og endurhæfingarlífeyris á kjörtímabilinu.

Leyfum lífeyrisþegum að afla tekna
Hækkum og lögfestum varanlegt frítekjumark vegna atvinnutekna öryrkja og aukum möguleika öryrkja til tekjuöflunar meðfram lífeyrisgreiðslum án víðtækra skerðinga. Tryggjum að eignir lífeyrisþega valdi ekki skerðingum á lífeyrisgreiðslum. Afnemum skerðingar vegna tekna úr lífeyrissjóðum.

Endurhugsum kerfið frá grunni
Hefjum strax heildarendurskoðun almannatryggingakerfisins með það að leiðarljósi að búa til gagnsætt, notendavænt og mannúðlegt framfærslukerfi sem tryggir öllum framfærslu sem þurfa. Markmið kerfisins á að vera að tryggja öllum mannsæmandi búsetu og lífskjör og efla fólk á einstaklingsgrundvelli. Við erum ósammála hugmyndafræðinni um starfsgetumat og munum standa með öryrkjum gegn innleiðingu þess.

Endurskoðum umsóknarferlið
Tökum umsóknarferlið um örorku- og endurhæfingarlífeyri í gegn til að einfalda það, gera það notendavænna og auka gagnsæi í meðferð umsókna. Látum ríkið standa straum af öllum kostnaði við mat á örorku og endurhæfingu.

Lögfestum samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks
Ísland hefur fullgilt samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks en hann hefur ekki verið lögfestur í heild sinni hér á landi. Svo að fatlað fólk geti sótt rétt sinn í stjórnsýslu og fyrir dómstólum á grundvelli samningsins er mikilvægt að hann verði lögfestur og hljóti formlegt gildi.

Fjölgum NPA samningum
Afnemum kvóta ríkisins gagnvart fjármögnun samninga um notendastýrða persónulega aðstoð og tryggjum að öll sem þurfi þjónustuna hafi völ á henni.

Frelsi til búsetu
Stöndum vörð um rétt fatlaðs fólks til að velja það búsetuform og þá búsetu sem hentar þeim. Leyfum þeim jafnframt að velja sér að búa á landinu þar sem þau vilja og tryggjum aðgengi að þjónustu í nærsamfélaginu.

Starfsendurhæfing
Stöndum vörð um starfsemi félaga og samtaka sem bjóða starfsendurhæfingu eftir sjúkdóma eða slys þannig að fólk hafi tækifæri til að ná aftur fyrri getu.

Samráð
Hafa skal ríkt samráð við fulltrúa öryrkja og fatlaðs fólks við allar ákvarðanir sem varða hag þeirra.

Stefnan byggir á:
Endurhæfingar- og örorkulífeyrir
Réttindi fatlaðs fólks
Stefna Pírata um NPA

24. Utanríkismál

Ísland hefur sterka rödd á alþjóðasviðinu. Við Píratar viljum nýta hana til að fara fram með góðu fordæmi. Ísland á að beita sér fyrir eflingu og verndun mannréttinda í alþjóðasamstarfi og vera leiðandi í baráttunni gegn loftslagsbreytingum. Píratar vilja tryggja að allir milliríkjasamningar séu opnir og aðgengilegir og beint lýðræði verði haft að leiðarljósi við meiriháttar ákvarðanir um utanríkismál.

Nánar
Evrópusamstarf
NATO
Loftslagsmál
Ísland í alþjóðasamfélaginu
Mannréttindi á alþjóðavettvangi
Gagnsæi í utanríkismálum

Evrópusamstarf
EES-samningurinn hefur verið mikilvægur fyrir íslenska þjóð og efnahag landsins undanfarna áratugi og er árangursríkt áframhaldandi samstarf mikið hagsmunamál Íslands. Ísland á að taka sér allt það rými sem það getur á vettvangi EES til að tryggja stöðu og hagsmuni almennings. Aðildarviðræður við Evrópusambandið varða heildarhagsmuni allrar þjóðarinnar og því mikilvægt að stjórnvöld fylgi vilja almennings hvað varðar aðild að ESB. Hefjum hvorki aðildarviðræður, né ljúkum þeim, án þjóðaratkvæðagreiðslu þar sem fram fari hlutlaus og heildstæð kynning á kostum og göllum aðildar.

NATO
Mikilvægt er að rödd þjóðarinnar fái að heyrast hvað varðar áframhaldandi þátttöku Íslands í NATO og í öðru varnarsamstarfi. Á meðan Ísland er aðili að bandalaginu á það tala fyrir friði innan NATO og annars staðar á alþjóðavettvangi. Íslendingar eiga að beita sér gegn hvers kyns hernaðaruppbyggingu í Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum.

Loftslagsmál
Ísland á að nota rödd sína á alþjóðavettvangi til að beita sér í þágu umhverfis- og loftslagsmála til að sporna gegn óafturkræfum skaða á vistkerfum heimsins. Stuðlum að auknu alþjóðlegu samstarfi til að ná kolefnishlutleysi og leggjum áherslu á ákvæði um loftslagsmál í öllum milliríkjasamningum Íslands. Höfum framgöngu um gerð nýrra alþjóðlegra árangursmælikvarða sem ráðast að rótum frekar en einkennum loftslagsvandans. Styðjum þróunarríki í aðgerðum sínum og öxlum þá ábyrgð sem fylgir stöðu okkar sem einu af auðugri ríkjum heims.

Ísland í alþjóðasamfélaginu
Ísland á að gerast aðili að Evrópsku geimvísindastofnuninni (ESA) og Kjarnrannsóknastofnun Evrópu (CERN). Setja skal á fót á Íslandi alþjóðlega miðstöð þekkingar, rannsókna, kennslu og nýsköpunar á sviði umhverfis- og loftslagsmála í samvinnu við alþjóðlegar stofnanir og fyrirtæki. Setjum á fót alþjóðlegan fjárfestingasjóð á sviði nýsköpunar í loftslags- og umhverfismálum. Byggjum upp skattalegt umhverfi sem hvetur erlenda aðila til þess að setja upp græna fjárfestingar- og nýsköpunarsjóði á Íslandi.

Mannréttindi á alþjóðavettvangi
Ísland verður að beita sér á alþjóðavettvangi fyrir vernd mannréttinda, bæði á vettvangi Sameinuðu þjóðanna, í alþjóðlegum stofnunum sem það á aðild að og í milliríkjasamningum sem það undirritar. Aukum eftirlit með brotum gegn mannréttindaákvæðum í fríverslunarsamningum.

Gagnsæi í utanríkismálum
Við mótun stefnu Íslands um samskipti við önnur lönd, milliríkjasamninga, aðrar alþjóðlegar skuldbindingar og varnarmál Íslands á almenningur að hafa aðgengi að upplýsingum og ákvarðanatöku eins og hægt er. Birtum opinbera skrá yfir þá alþjóðasamninga sem Ísland er aðili að, stöðu þeirra innan kerfisins og upplýsingar um ábyrgð fyrir framkvæmd og framfylgd alþjóðlegra skuldbindinga.

Stefnan byggir á:
Utanríkisstefna
Evrópusambandið
Varnarmál
Grunnstefna Pírata
Umhverfis- og loftslagsstefna
Nýsköpunarstefna